Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 2010

Σκούτζικας

....Μην πλησιάσεις εκει χάμου θα σε τσιμπήσει ο σκούτζικας!.... Αυτή ήταν μια από τσι φαεινές και εντελώς αβάσιμες συμβουλές που έδιναν οι γερόντοι και οι γριές στα τζόβενα που έπαιζαν ανέμελα στην εξοχή τση μέσης Κέρκυρας. Εντάξει θα μου πεις και που να ξερε η νόνα ότι τα μόνα που κινδυνεύουν από τον σκούτζικα είναι κάποια έντομα. Έτσι τση τα παν οι προηγούμενες γενιές έτσι τα λέει και αυτή. Τι να κάτσει να ψάχνει τωρα. Αυτή δεν θα ψάξει αλλά μπορούμε να ψάξουμε εμείς. Να ναι καλά το ίντρενε που πέρα από τσι μαλακίες του, μας δίνει και χρήσιμες πληροφορίες. Ας δούμε λοιπόν ποιός είναι αυτός ο σκούτζικας.

My name is Stellio, Laudakia Stellio

Η Μεγαλειότης αυτοπροσώπως (Κανένα ζώο δεν υπέστη κακομεταχείριση κατά τη λήψη της φωτογραφίας. Ο σκούτζικας αυτοπαγιδεύτηκε και μόλις έγινε αυτό αντιληπτό φωτογραφήθηκε, που να ξαναβρεις τέτοια ευκαιρία, ταχύτατα και αφέθηκε άμεσα ελεύθερος).

Θα αρχινίσουμε με την συστηματική του ταξινόμηση. Ανήκει σε ένα είδος σαύρας με την επιστημονική ονομασία Laudakia stellio (stellio από το λατινικό stella = άστρο) (ή Agama stellio) το οποίο περιλαμβάνει διάφορα υποείδη και απαντάται στην Νοτιοδυτική Ασία, Βορειοανατολική Αφρική και Ελλάδα. Στην Ελλάδα ζουν τα υποείδη Laudakia stellio stellio και Laudakia stellio daani. Αυτά τα βρίσκουμε στα πέριξ της Θεσσαλονίκης (Χαλκιδική κλπ) και σε κάποια νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου.
Για να δούμε και κάποια χαρακτηριστικά του θα πούμε ότι μπορεί να φτάκει τα 30 εκατοστά σε μήκος (μαζί με την ουρά) ενώ διαθέτει και την ικανότητα να αλλάζει χρώμα αναλόγως τη διάθεση του (καφέ, γκρί κλπ). Επιδίδεται στην γεννετήσια πράξη δύο φορές τον χρόνο και η σκουτζικίνα γεννά 6-10 αυγά σε κάθε γέννα. Το διαιτολόγιο του περιλαμβάνει έντομα αλλά και φυτικές τροφές. Φωλιάζει κυρίως σε πετρώδη και ξηρά μέρη. Το καλοκαίρι απολαμβάνει να λιάζεται κάτω απ’ τον ήγιο πάνω σε βράχους, δέντρα ή τοίχους στα οποία σκαρφαλώνει εύκολα μιας και είναι επιδέξιος αναρριχητής. Το χειμώνα κλείνεται σπίτι του και σπανίως τον βλέπει κανείς. Είναι εντελώς ακίνδυνο και τρομερά δειλό ζωάκι, βρισκόμενο σε διαρκή ετοιμότητα να κρυφτεί στην πιο κοντινή σχισμή βράχου ή τοίχου, αν τον πλησιάσει κάποιος εν δυνάμει κίνδυνος ή περίεργος.
Σε άλλες περιοχές της Ελλάδος είναι γνωστός με το όνομα Δράκος, Κασιδιάρης, Κουρκούταβλος, Κουρκουτάς, Κουρκούδιαλος (στην Σάμο).
Αξίζει επίσης να τονίσουμε ότι ο σκούτζικας περιλαμβάνεται στα προστατευόμενα είδη της ελληνικής πανίδας, βάσει του προεδρικού διατάγματος 67/1981 (ΦΕΚ 23/Α, 30-1-1981) και της κοινοτικής οδηγίας 92/43 της 21/5/1992, για τη διατήρηση των φυσικών ενδιαιτημάτων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας.  


Ο σκούτζικας στην Κέρκυρα

Αθρώποι, πιτσούνια, φυτά και σκούτζικες συνθέτουν το έμψυχο υλικό τση Σπιανάδας (φωτό ευγενική χορηγία του αναγνώστη Π.Ε.Δημητριάδη).


Ο σκούτζικας που συναντάμε στην Κέρκυρα είναι ο Laudakia stellio stellio. Το όνομα σκούτζικας δεν γνωρίζουμε πότε του αποδόθηκε και από που βγαίνει. Εντοπίζεται στην περιοχή Μέσης και ιδίως στις περιοχές γύρω από τη λιμνοθάλασσα Χαλικιοπούλου και το όρος των Αγίων Δέκα. Μπορείτε να τον δείτε κυρίως τους ηλιόλουστους μήνες να λιάζεται, συνήθως παρέα με άλλους σκούτζικες, σε πέτρινους τοίχους, στέγες, βραχώδεις περιοχές και σε κουφάλες ελαιόδεντρων.
Υπάρχει και ένα μυστήριο σχετικά με την παρουσία του σκούτζικα στην Κέρκυρα. Μιας και το είδος αυτό απαντάται σε συγκεκριμένες περιοχές της Ελλάδος που δεν συνδέονται γεωγραφικά μεταξύ τους είναι άξιο απορίας το πως βρέθηκε εδώ. Έχουν προταθεί διάφορες θεωρίες για την προέλευσή του, χωρίς τεκμηρίωση όμως. Η μια θεωρία θέλει να ήρθε στην Κέρκυρα επί Αγγλοκρατίας. Είτε τον μετέφερε εδώ κάποιος βρετανός φυσιοδίφης, είτε ήρθε ως λαθρεπιβάτης σε κάποιο καράβι που μετέφερε τις προμήθειες ζωoτροφών του Αγγλικού στρατού. Η άλλη θεωρία πάει πίσω στα αρχαία χρόνια και βασίζεται στην υπόθεση ότι ο σκούτζικας κατα πάσα πιθανότητα εισήχθη από το νησί της Δήλου. Αυτό μπορεί να έγινε εσκεμμένα (γιατί;) ή ακούσια ως λαθρεπιβάτης σε κάποιο πλοίο. Οι υποστηρικτές της τελευταίας άποψης χρησιμοποιούν ως επιχείρημα το γεγονός ότι ο σκουτζικάς απαντάται κυρίως γύρω από την λιμνοθάλασσα Χαλικιοπούλου που στα αρχαία χρόνια χρησιμοποιούνταν ως λιμάνι (Υλλαϊκός λιμένας). Πάντως η πρώτη επιστημονικά τεκμηριωμένη παρατήρηση του σκούτζικα στα Ιόνια νησιά έγινε το 1858 στην Κεφαλονιά από τον Erhard.
Το άκακο αυτό ερπετό δυστυχώς το συνοδεύει μια διόλου κολακευτική φήμη στην Κέρκυρα (ίσως και αλλού). Θεωρείται δηλητηριώδες και επικίνδυνο. Μάλιστα η πιο ακραία φήμη που έχει ακουστεί είναι ότι φτύνει το δηλητήριο του (!!!!!). Ούτε κόμπρα να ήταν! Αυτά δεν έχουν καμμία σχέση με την πραγματικότητα. Δεν έχει δηλητήριο, δεν δαγκώνει ανθρώπους και δεν φτύνει. Μια θερμή παράκληση λοιπόν την επόμενη φορά που θα δείτε κάποιο σκούτζικα να λιάζεται σε καμμιά εγιά ή κάνα μαντρότοιχο το καλό που σας θέλω ΜΗΝ ΤΟΝ ΠΕΙΡΑΞΕΤΕ. Είναι εντελώς άκακος και το μόνο που θα κάνει αν τον πλησιάσετε είναι να το βάλει στα πόδια και τίποτα άλλο.
 


Στην φωτό μια παρέα από σκούτζικες απολαμβάνουν τις αχτίδες του ήγιου που ξέφυγαν από τα σύννεφα του Νοεμβριανού ουρανού στην Κέρκυρα, μετά το Πρωτοκύριακο. Η χάλια ποιότητα της εικόνας όφειλεται στο ότι η φωτογράφηση έγινε με ζουμ διότι οι σκούτζικες δεν είχαν τη διάθεση να ποζάρουν στον φακό σε πιο κοντινές λήψεις και έφευγαν τρομαγμένοι. Εκτός αυτού ο φωτογράφος δεν είχε την υπομονή ούτε τα μέσα για να πείσει τα ερπετά ότι δεν αποτελεί κίνδυνο για αυτά, οπότε τ' άφησε στην ησυχία τους.


Πηγές

  • Herpetofaunal locality records on the Greek Island of Corfu – TÓTH et al. HERPETOZOA 15 (3/4): 149 – 169, 2002
  • http://www.herpetofauna.gr/
  • http://www.corfuvisit.net/
  • http://en.wikipedia.org/wiki/Laudakia_stellio
  • Άρθρο Γ. Ζούμπου στο oldkerkyraphoto blog

Παρασκευή 19 Νοεμβρίου 2010

Μιχαλακάδες


Ήρθε η ώρα να πιάκουμε λίγο και το Κερκυραϊκό τοπίο. Αφήνοντας πίσω στα χαμηλά τσι εγιές θα κάμουμε μια μικρή βόρτα στις νότιες πλαγιές του Παντοκράτορα, απάνου από τον Σπαρτίλλα όπου ορθώνεται το ύψωμα των Μιχαλακάδων. Η κορφή τους πιάνει τα 852 μ. και είναι προσιτή μόνο με πεζοπορία. Από την κορφή αυτή και προς λεβάντε, και βορρά εκτέινεται το καταφύγιο άγριας ζωής “Παντοκράτορος” το οποίο περικλείει μια προστατευόμενη εδαφική έκταση 6000 στρεμμάτων νοτιοδυτικά τση κορφής του Παντροκράτορα.

Το λιβάδι του Στρινίλλα (γλέποντας προς τα βορειοδυτικά)

Το ύψωμα των Μιχαλακάδων (κοιτάζοντας προς τα νοτιοδυτικά)

Περιττή η επεξήγηση

Για να φτάκει κανείς εκεί πάνου θα πρέπει να περάσει τον Στρινίλλα και να πάρει την στράτα που οδηγεί στην κορφή του Παντροκράτορα. Σε κάποιο σημείο θα δει στα δεξιά έναν δύσκολο χωματόδρομο και μια ενημερωτική πινακίδα ότι εισέρχεται στο καταφύγιο άγριας ζωής “Παντοκράτορος”. Αφού περάσει πάνω από το λιβάδι του Στρινίλλα όπου βρίσκεται και η Παναγιά των Δρόμων θα φτάσει σε μια μεγάλη αριστερή στροφή. Εκεί, μπροστά του ξανοίγεται η ανατολική ακτή τση Κέρκυρας, στα δεξιά του ορθώνεται η κορυφή του υψώματος των Μιχαλακάδων ενώ στα βορειοανατολικά του υψώματος και πάνω από τον δρόμο έχει φυτρώσει μια κεραία τηλεπικοινωνιών. Το ξαγνάντιο αυτό προσφέρει καταπληκτική θέα προς την μέση Κέρκυρα και την ανατολική ακτή της. 
Χαλάσματα
Ανατολικά τση κορφής απλώνεται μια σχετικά επίπεδη έκταση η οποία εντάσσεται στο καταφύγιο άγριας ζωής. Εκεί υπάρχουν χωράφια – αγριώματα που κάποτε καλλιεργούνταν όπως μαρτυρούν οι οχτιές και τα απομεινάρια αλωνιών. Σήμερα οι κύριοι επισκέπτες της τοποθεσίας είναι κοπάδια ζώων όπως δείχνουν οι σκόρπιες καβαλίνες καθώς και οι βοσκοί. Ίσως και μερικοί οδοιπόροι αφού από κει περνούν μονοπάτια που οδηγούν από τον Σπαρτίλλα προς τον Παντοκράτορα. Μην ξεχνάμε όμως τσου κυνηγούς που τσου προδίδουν τα πεταμένα φυσίγγια. Δεν πιστεύω να κάμει εντύπωση αυτό το γεγονός, παρόλο που το κυνήγι εντός του καταφυγίου απαγορεύεται. Επίσης σε αυτήν την τοποθεσία βρίσκονται κάποια διάσπαρτα θεμέλια ερειπωμένων παλιόσπιτων που ίσως ανήκαν στο ξαφανισμένο σήμερα χωριό των Μιχαλακάδων από το οποίο πήρε και το όνομα της η περιοχή. Ακόμη υπάρχουν και τα ερείπια δυο ξωκλησιών (Ταξιάρχης και Άη Λιάς).
Ρείκια και κουραμιές
Η περιοχή είναι κατάφυτη κυρίως από θάμνους αλλά δεν λείπουν και τα δένδρα. Μάλιστα σε κάποια σημεία κυλούν μικρά ρυάκια ανάμεσα στην βλάστηση και τα βράχια σχηματίζοντας έτσι όμορφες εικόνες. Οι κύριοι εκπρόσωποι της χλωρίδας που απαντούν εκεί είναι βάτοι, δάφνες, κουραμιές, σχίνοι, πουρνάρια καθώς και άλλα μέλη του γένους των δρυών, αγραπιδιές, αγκρέμυθες (αγριοφυστικιά ή κοκκορεβυθιά ή τερέβινθος), ρίγανη, ασφάκες, φασκόμηλο, θυμάρι, ρείκια κλπ. Όσον αφορά την πανίδα οι λαγοί και πέρδικες (που προφανώς κίνησαν για τσι ρούγες να χτίσουν φωλίες) που αναφέρει η ενημερωτική πινακίδα του καταφυγίου, δεν εθεάθησαν. Εθεάθη όμως γεράκι να χαράσσει νωχελικά κύκλους στον ουρανό. Ενώ ακόμη πιο νωχελικά έκοβαν βόρτες στο έδαφος υπερμεγέθεις μπομπόλοι.

Κοιτάζοντας προς βορρά. Το ύψωμα στα αριστερά είναι οι πρόποδες της κορφής των Μιχαλακάδων. Από εκεί περίπου θα ξεκινά το αιολικό πάρκο.

Δαμάζοντας τσου αέρηδες

Θα τεγειώσουμε λέγοντας πως το όμορφο αυτό τοπίο δυστυχώς θα υποστεί βιασμό απο το αιολικό πάρκο ισχύος 24 MW του οποίου έχει δρομολογηθεί η κατασκευή σ’ αυτήν την περιοχή (έως τους πρόποδες του όρους Παντοκράτορα). Μάλιστα τμήμα του θα εκτείνεται εντός του προαναφερθέντος καταφυγίου άγριας ζωής (δημόσια έκταση). Συγκεκριμένα, ιδιωτική εταιρία έχει αναλάβει την ύψωση 12 ανεμογεννητριών (ύψος: 119 μέτρα, βάρος: 214 τόνοι) και φυσικά το στήσιμο του ανάλογου δίκτυου υποδομής. Πράγμα που απαιτεί γύρα στα 189.000 κυβικά μέτρα εκσκαφών (δρόμοι, βάσεις για τις ανεμογεννήτριες κλπ). Το συγκεκριμένο έργο όμως, όπως υποστηρίζουν μερικοί, παρουσιάζει κάποια, διαφορετικής φύσεως, προβλήματα. Εκτός των άλλων θα έχει διάρκεια ζωής 20 χρόνια. Αυτό δημιουργεί και το επιπλέον ζήτημα της αποκατάστασης του τοπίου μετά το πέρας της ημερομηνίας λήξης (βέβαια ποιος θα ζει μέχρι τότε είναι άλλη ιστορία).[πηγή: άρθρο στο portal Corfupress]
Δηλαδή στον βωμό της πράσινης(;) ανάπτυξης μάλλον πρέπει να κάμουμε πράσινες θυσίες για χάρη του γενικότερου πράσινου καλού. Ίσως βέβαια να είναι μονόδρομος, διότι οι διαρκώς αυξανόμενες ενεργειακές χρειές και η καταστροφή του περιβάλλοντος επιζητούν άμεση μα και βιώσιμη λύση. Τσαλακώνοντας όμως μια από τις λίγες άθικτες περιοχές που έχουν απομείνει; Ας ελπίσουμε λοιπόν ότι αυτό το πάρκο θα δώκει τα ισχυριζόμενα οφέλη προς την τοπική κοινωνία και το περιβάλλον (και να μην απαγορευτεί η πρόσβαση στην όμορφη αυτή περιοχή). Ειδάλλως να τσου φάει η φάουσα!

Ο Σπαρτίλλας από ψηλά

 



Πέμπτη 18 Νοεμβρίου 2010

Μαζί εφάγαμε σκαρτσιμά κι αλάτι

Η μορφολογία κάποιων ακτών τση ανατολικής Κέρκυρας ευνοεί την ανάπτυξη αλυκών. Μιλάμε για επίπεδες εκτάσεις, μη υδατοπερατού εδαφικού υποστρώματος, κοντά στην ακτογραμμή, κατάλληλα διαμορφωμένες ώστε να παγιδεύουν το νερό που οδηγείται εκεί. Αυτό εξατμίζεται υπό την επίδραση του ήγιου και των αέρηδων αφήνοντας πίσω του το πολύτιμο αλάτι. Στα χρόνια τα παγιά το εμπόριο αυτού του αγαθού επέφερε όβολα γι’ αυτό οι Βενετσιάνοι είχαν οργανώσει στο νησί την παραγωγή και διακίνηση αλατιού. Βέβαια δεν ήταν οι πρώτοι αφου και οι Ανδηγαυοί έδιναν ιδιαίτερο βάρος σε αυτό εμπορεύσιμο αγαθό και ήδη από τα χρόνια τους λειτουργούσαν αλυκές στην Κέρκυρα (14ος αιώνας).
Αλατόσπιτο στις Αλυκές Ποταμού
Μια από αυτές τις αλυκές ήταν και αυτές του μπόργκου του Ποταμού. Σε αυτή την ακτή επί αιώνες οι προγόνοι μας εμάζωναν το προϊόν που τσου προσέφερε σε αφθονία η θάλασσα. Σήμερα από αυτή την δραστηριότητα, που έχει σταματήσει προ πολλού, δεν έχει απομείνει τίποτα άλλο πάρα ένα ερειπωμένο χτίσμα του 16ου αιώνα. Ένα αλατόσπιτο στο οποίο αποθηκεύονταν το αλάτι και το οποίο κάποτε  φρουρούνταν από ένα φτερωτό λιοντάρι του Σαν Μάρκο που πλέον έχει πετάξει μακριά έχοντας ολοκληρώσει το έργο του.
Η περιοχή σήμερα χαρακτηρίζεται από μια αποβάθρα στην οποία είναι προσαρτημένος ο ομφάλιος λώρος μέσω του οποίου τα παπόρια τροφοδοτούν τις δεξαμενές υγρών καυσίμων της αποθήκης που βρίσκεται στην εθνική οδό Παλαιοκαστρίτσας. Η θάλασσα βαθαίνει με υπερβολικά αργό ρυθμό και στην επίπεδη ακτή λιμνάζουν νερά. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που υπάρχουν ευκάλυπτοι στην περιοχή (δεν ανήκουν στην ελληνική χλωρίδα). Παλαιότερα αυτοί φυτεύονταν σε ελώδεις εκτάσεις διότι η μυρωδιά των φύλλων έδιωχνε τα κουνούπια. Το μεθυστικό τους άρωμα είναι ιδιαίτερα αισθητό στον αέρα που το κουβαλά ανακατεμένο με την μυρωδιά της άρμης και του πετρελαίου. Η παραλία είναι γεμάτη ξεραμένα φύκια και αρμυρίχα (αρμυρήθρα - Salicornia Europaea) και το σκηνικό συμπληρώνουν τι άλλο; Σκουπίδια.
Αρμυρίχα
Σήμερα οι ντόπιοι κάνουν ακόμη, όπως και παλαιότερα, το μπάνιο και το ψάρεμα τους εκεί. Τα νερά βέβαια  δεν έχουν καμία σχέση με αυτά των δυτικών ακτώνε. Λίγο το πετρόλιο, λίγο η διαμόρφωση της ακτής τα καθιστούν ιδιαίτερα βρώμικα. Όσο για την εικόνα της παραλίας, είναι κάκιστη λόγω των σκουπιδιών. Πάντως η ακτή ακόμη αποτελεί τόπο συγκομιδής. Όχι αλατιού αλλά σκαρτσιμά (καραβιδάκι) γνωστού και περιζήτητου δολώματος, λιχουδιάς για τα ψάρια, όπως και τση στριφουλίδας (οστρακοειδές). Γενιές Κερκυραίων παράλληλα με το μπάνιο τους επιδίδονταν σε ανελέητο κυνήγι σκαρτσιμά στις Αλυκές για το βραδινό ψάρεμα στα αείμνηστα Πέτσα ή στην αείμνηστη και νυν θανάσιμα λαβωμένη Σπηγιά. 

Ο σκαρτσιμάς



Πέμπτη 4 Νοεμβρίου 2010

Στέγασον ημάς υπό την σκιά των πτερύγων σου - Μέρος γ΄

Χώρα

Τούτος 'δω ο κακοσούλουπος και μικροκαμωμένος λέοντας, με το Βαγγέλιο στα πόδια και έναν θυρεό για παρέα, φρουρεί την πύλη του Αγίου Νικολάου στο Φαληράκι, η οποία αποτελούσε την μια εκ των τεσσάρων εισόδων της περιτειχισμένης πόλης στα βενετσιάνικα χρόνια.



Το ασχημομούρικο αυτό γιοντάρι βρίσκεται στο στηθαίο της σκάλας εισόδου της Ιονίου Ακαδημίας. Κρατάει το οικόσημο του βάιλου Μπαρτολομέο Μόρο (1758-90). Αυτός ο λέων σύμφωνα με τον Rusconi αρχικά βρισκόταν στο βενετσιάνικο Υγειονομείο και μέχρι προσφάτως ήταν ξαπλωμένο στον αριστερό διάδρομο της Ιονίου Βουλής. Δεν έχει καμία σχέση με το κτίριο της Ιονίου Ακαδημίας και τοποθετήθηκε εκεί κατά τις διεργασίες αναστήλωσης του κτιρίου που είχε καταστραφεί από τους γερμανικούς βομβαρδισμούς του ΄43.



Αυτό το ταπεινό ανφάς λιονταράκι βρίσκεται στην πρόσοψη της καθολικής εκκλησίας της Παναγία της Τενέδου. Στο πλαίσιο από κάτω έχει χαραχθεί το απόφθεγμα ….sub umbra alarum tuarum protege nos…. ήτοι ...Στέγασον ημάς υπό την σκιά των πτερύγων σου....



            Βρίσκεται εντοιχισμένο σε μια ιδιωτική οικία επί της οδού Αρσενίου στα Μουράγια. Στα πόδια του φέρει το οικόσημο του Βενατσιάνου γενικού προνοητή Giorgio Grimani (1737 – 1740). Δεν είναι γνωστό αν έχει μεταφερθεί από αλλού αλλά είναι το πιο πιθανό.



Μπόργκα

Βρίσκεται πάνω από την είσοδο του ναού των Τριών Μαρτύρων στον Ανεμόμυλο. Αν είναι αυτή η αρχική του θέση δεν μας είναι γνωστό. Αξιοπερίεργο πάντως σε ορθόδοξο ναό να στέκεται φρουρός ένας ολόσωμος μαρκιανός λέων. Απ’ ό,τι φαίνεται όμως όχι ασυνήθιστο αφού μια εικονογράφηση της βασιλικής της Παλαιόπολης, πριν αυτή καταστραφεί, δείχνει ότι και αυτή περιλάμβανε έναν λέοντα πάνω από την είσοδο της.



Το άσχημα λαβωμένο τούτο γιοντάρι έχει κουρνιάσει στην πασίγνωστη στέρνα στο Καρδάκι. Από το στόμα του τρέχει το νερό της λήθης το οποίο αναφέρει ο Λ. Μαβίλης σε ένα ποίημα του. Δεν γνωρίζουμε αν αυτή είναι η αρχική του θέση.



Αυτό ήταν το παλαιότερο επακριβώς χρονολογημένο λιοντάρι στην Κέρκυρα. Βρισκόταν στις αποθήκες αλατιού, στις Αλυκές Ποταμού χωρίς να είναι γνωστό αν αυτή ήταν η αρχική του θέση. Χρονολογία κατασκευής 1540. Λίγο μεταγενέστερο του τουρκικού ασέδιου του 1537, το εν λόγω λιοντάρι στήριζε τα πόδια του σε τρεις θυρεούς. Ήταν τα οικόσημα τριών Βενετών αξιωματούχων: του Paolo Querini, συμβούλου (1538-1540), του Stefano Tiepolo, βάιλου και γενικού προνοητή της θάλασσας (1538-1540) και του Marino Pisani, συμβούλου (1539-1541). Η αριστερή φωτό είναι από το http:// pandektis.ekt.gr και η μεσαία από το http://www.corfuhistory.eu.
Που πήγε ο λέων οεο; Πέταξε το λιονταράκι.... Επιτόπια έρευνα δεν αποκάλυψε απομεινάρια του λέοντα οπότε αυτός προφανώς αποτειχίσθηκε. Στην ιστοσελίδα του Πανδέκτη στο αρχείο εραλδικών μνημείων του ελλαδικού χώρου αναφέρεται ότι έγινε φωτογράφηση του τεκμηρίου το 2005 χωρίς να γίνεται λόγος για απώλεια ή μεταφορά του. Οπότε το συμβάν είναι πρόσφατο. 
Τι συνέβη τελικά με τον φτερωτό μας φίλο;
α. Αποτειχίστηκε από αρμόδιους για φύλαξη;
β.Αποτειχίστηκε από κάποια πρώην αριστοκρατική οικογένεια (βλέπε Σκλάβοι στα δεσμά τους) και κοσμεί πλέον το τζάκι της δίνοντας τροφή για ματαιόδοξες αναπολήσεις ενός ξεπερασμένου κατεστημένου;
γ.Αποτειχίστηκε από αρχαιοκάπηλους και επωλήθη;
Ό,τι και να συνέβη ευχόμαστε να είναι σε καλά χέρια.


Πηγές
  • http://www.corfuhistory.eu
  • http:// pandektis.ekt.gr – Αρχείο Εραλδικών μνημείων στον ελληνικό χώρο
  • http://tab.ionio.gr/culture/activities/projects/epigraphs/index.php
  • Περιοδικό Exit on line: http://www.fortunecity.com/lavendar/kane/51/exit.html
  - Το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου στα τείχη της Κέρκυρας - Γιώργος Ζούμπος
  - Φαντασμένοι και Φαντάσματα – Π.Π.
  • Κέρκυρα,ιστορία, αστική ζωή και αρχιτεκτονική 14ος-19ος αι, Τα λιοντάρια του Αγίου Μάρκου στην Κέρκυρα - Alberto Rizzi
  • Οδοιπορικό στην παλιά Κέρκυρα -  Α. Αγιούς
 

Στέγασον ημάς υπό την σκιά των πτερύγων σου - Μέρος β΄

Παλαιό Φρούριο

Μετά από μια περιπετειώδη διαδικασία προσέγγισης του λέοντα σας παρουσιάζουμε αποκλειστικά την εικόνα του. Με φθαρμένη την μουσούδα του κάθεται μοναχικός και απομονωμένος στο Κάπο Σίδερο κοντά στο τμήμα των τειχών που έχει πέσει. Γεννήθηκε το 1560. Περιλαμβάνει και φθαρμένη επιγραφή. Είναι ορατός μόνο από τη θάλασσα.



Αυτός στέκεται περήφανος σε ένα τείχισμα κάτω από τις τέσσερις κανονιοθυρίδες που βρίσκονται στον πύργο της Ξηράς. Πιθανόν έργο των μέσων του 16ου αιώνα.



Ετούτος ο φτερωτός γατούλης βρίσκεται πάνω στο δυτικό μέτωπο του προμαχώνα Savorgnan (ο δεξίος καθώς προσεγγίζουμε το φρούριο) και είναι ορατός από το Ακταίο. Περιλαμβάνει και επιγραφή.



            Αυτά τα κατα μέτωπο, εκτός από ένα ολόσωμο, απεικονισμένα λιονταράκια είναι εκτεθειμένα μέσα στο Παλαιό Φρούριο κάτω από τα τόξα στήριξης της σκαλινάδας που οδηγεί στο σημείο που βρισκόταν το μέγαρο του Βενετσιάνου προβλεπτή. Οι αρχικές τους θέσεις δεν είναι γνωστές. Στα δύο από αυτά υπάρχουν επιγραφές που τιμούν τον Βενετσιάνο αξιωματούχο Giorgio Grimani. Επίσης, υπάρχει και μια άλλη επιγραφή (που δεν απεικονίζεται εδώ) σε αυτό τον χώρο η οποία περιλάμβανε λέοντα από τον οποίο όμως σώζονται μόνο τα πόδια του. Αυτή χρονολογείται στο 1740 και είναι αφιερωμένη σε έναν Βενετσιάνο αξιωματούχο.



Αυτό είναι ενσωματωμένο στην στέρνα του Παλαιού φρουρίου. Μάλλον έργο του 18ου αιώνα.



Νέο Φρούριο

Ετούτος ο μπουκλωτός λέων φυλάει την «Ροrta Otturata» (Κλειστής Πύλης) του Νέου Φρουρίου, από την μεριά της Σπηλιάς. Χρονολογία 1577 περίπου. Η κατεστραμμένη επιγραφή από κάτω του μνημόνευε την κατασκευή της πύλης και του Φρουρίου κατ’ εντολή του Giovanni Contarini, προβλεπτή και καπιτάνο στην Κέρκυρα, από τον μηχανικό Ferrante Vitelli, που ολοκληρώθηκε την 1 Δεκεμβρίου 1577, επί ηγεμονίας του δόγη Sebastiano Venier, ενώ ήταν βάιλος στην Κέρκυρα ο Pietro Pisani.



Βρίσκεται πάνω στον νότιο προμαχώνα του Σκαρπώνα δηλαδή του δυτικού προτειχίσματος του Νέου Φρουρίου. Χαρακτηρίζεται από την πολύ κοντή μουσούδα. Στην  αποξεσμένη επιγραφή μνημονεύεται η αποπεράτωση του προτειχίσματος μετά την αναθεώρηση του σχεδίου του Νέου Φρουρίου κατ’ εντολή του προβλεπτή και καπιτάνου της Κέρκυρας Benedictus Erizzo υπευθύνου για τα οικοδομικά έργα του Andrea Naxo επί δόγη Nicolao De Ponte το 1583.



Αυτός στέκεται σαν κλαμμένος στην κορτίνα (μεταπύργιο = τμήμα τείχους ανάμεσα σε δύο προμαχώνες ή πύργους) του Σκαρπώνα. Η επιγραφή από κάτω είναι του 1728 και αναφέρει ότι με εντολή του δόγη Alvise Mocenigo και με τη φροντίδα του Marcus Antonius Diedo, ο προβλεπτής του στόλου Giorgio Grimani με αδιάκοπη νύχτα και μέρα εργασία σε σύντομο διάστημα ολοκλήρωσε το έργο της κατασκευής του προμαχώνα.



            Βρίσκεται στο τείχος της τάφρου απέναντι από τον Σκαρπώνα, πηγαίνοντας προς την λαϊκή αγορά. Χρονολογείται στο 1728. Η επιγραφή είναι τιμητική αφιέρωση στον Βενετσιάνο αξιωματούχο Giorgio Grimani.


Πηγές
  • http://www.corfuhistory.eu
  • http:// pandektis.ekt.gr – Αρχείο Εραλδικών μνημείων στον ελληνικό χώρο
  • http://tab.ionio.gr/culture/activities/projects/epigraphs/index.php
  • Περιοδικό Exit on line: http://www.fortunecity.com/lavendar/kane/51/exit.html
  - Το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου στα τείχη της Κέρκυρας - Γιώργος Ζούμπος
  - Φαντασμένοι και Φαντάσματα – Π.Π.
  • Κέρκυρα,ιστορία, αστική ζωή και αρχιτεκτονική 14ος-19ος αι, Τα λιοντάρια του Αγίου Μάρκου στην Κέρκυρα - Alberto Rizzi
  • Οδοιπορικό στην παλιά Κέρκυρα -  Α. Αγιούς
     

Στέγασον ημάς υπό την σκιά των πτερύγων σου - Μέρος α΄

Ειρήνη σε σένα
Επί 411 χρόνια ο φτερωτός λέων, σύμβολο τση θαλασσοκράτειρας Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, έθετε υπό την σκιά των φτερών του το νησί, προσφέροντας σε άλλους προστασία και σε άλλους σκοτεινιά και δυστυχία. Όπως και να έχει σίγουρα άφησε το ιστορικό και πολιτισμικό του στίγμα, διαμορφώνοντας την εικόνα της Κέρκυρας σε πολλά επίπεδα όπως την αρχιτεκτονική, την παράδοση, την γλώσσα και λοιπά.
Μα πως βρέθηκε όμως ένα λιοντάρι με φτερά να γίνει σύμβολο της Γαληνοτάτης; Αυτό έγινε διότι πολιούχος της Βενετίας είναι ο Ευαγγελιστής Μάρκος. Σύμβολο του είναι το φτερωτό λιοντάρι οπότε λογικό ήταν να υιοθετηθεί και ως έμβλημα από την Σερενίσιμα. Λιοντάρι ήταν αυτό, δύναμη και αγριότητα ντυμένη με μια θρησκευτική υπόσταση, ποιος δεν θα το ήθελε εκείνα τα χρόνια; Οπλισμένος στο πόδι με ένα ευαγγέλιο που γράφει ...Pax tibi, Marce, evangelista meus…. ήτοι ....Ειρήνη σε εσένα Μάρκε, ευαγγελιστή μου... ο λέων του Σαν Μάρκο άπλωνε τα φτερά του και ακολουθούσε την Βενέτσια όπου και αν πήγαινε αυτή. Θρονιάζονταν σε προμαχώνες και κοσμούσε λάβαρα, πλώρες και θυρεούς προσφέροντας την ευλογία του αγίου Μάρκου.
Ο φτερωτός λέων, με κάποιες παραλλαγές, αποτέλεσε και έμβλημα τση Επτανήσου Πολιτείας (1800 – 1807). Μάλιστα συμβόλιζε και την αποκατάσταση και συνέχιση της εξουσίας της αριστοκρατίας μετά την βραχύβια έλευση των Δημοκρατικών Φρανσέζων (1797 – 1799) που διέδωσαν τα προτάγματα της Γαλλικής Επανάστασης και του Διαφωτισμού.

Κυνήγι πέτρινων ιπτάμενων λιονταριών

Πάνε 213 χρόνια από τότε που ο φτερωτός μας ήρωας άνοιξε τα φτερά του και έφυγε για πάντα από το νησί. Μας άφησε όμως πίσω του κάποιους αντιπροσώπους για να θυμίζουν το πέρασμα της άλλοτε κραταιάς Δημοκρατίας του Αγίου Μάρκου. Σκορπισμένοι σε θυρεούς, τείχη και προμαχώνες πέρασαν δυσκολίες αφού έχτος από τον χρόνο είχαν να αντιμετωπίσουν και τον πόλεμο. 
Τον Β΄Π Π, επί Ιταλική κατοχής, έγινε μια καταγραφή και αξιολόγηση τους από τον A. Rusconi η οποία είχε εκδοθεί σε βιβλίο. Επίσης κάποιοι από τους λέοντες είχαν τοποθετηθεί από τους καταχτητές σε κεντρικά σημεία για να θυμίζουν τις σχέσεις Κέρκυρας – Βενετίας και κατ’ επέκταση Ιταλίας δημιουργώντας φυσικά υπόνοιες για απόσχιση των Ιονίων νήσων από την Ελλάδα. Επόμενο ήταν μερικοί από αυτούς να καταστραφούν από τσου Κερκυραίους μετά την απελευθέρωση αφού συμβόλιζαν τους καταχτητές. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του λέοντα που κοσμούσε αρχικά την  Porta Reale και είχε τοποθετηθεί από τους Ιταλούς στο στηθαίο της σκάλας εισόδου της Ιονίου Ακαδημίας που τότε στέγαζε την βιβλιοθήκη. Επίσης άλλοι καταστράφηκαν από τους βομβαρδισμούς που έπληξαν την Κέρκυρα εκείνη την εποχή. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα να σώζονται περίπου οι μισοί από τους λέοντες που είχε καταγράψει ο Rusconi. Εδώ λοιπόν θα δούμε κάποιους από αυτούς.


Παλαιό Φρούριο

Αυτός εικάζεται ότι είναι ο γηραιότερος λέων στην Κέρκυρα. Η μορφολογία και ο γοτθικός του χαρακτήρας οδηγούν στην υπόθεση ότι πρόκειται για έργο των αρχών της Ενετοκρατίας, τέλη 14ου – 15ος αιώνας. Βρίσκεται στην έξοδο κινδύνου του οχυρού τση Καμπάνας. Θεωρείται ότι αυτή δεν είναι η αρχική του θέση και έχει μεταφερθεί από αλλού.



Αυτές οι δύο αγέρωχες μεγάλες γάτες με φτερά θεωρούνται οι σημαντικότεροι και πιο κομψοί εκπρόσωποι του μαρκιανού λέοντα στο νησί. Είναι τοποθετημένες στο δυτικό τείχος (Contrascarpa) της Κόντρα Φόσσα, η μια κάτω από το Ακταίο και η άλλη κάτω από την εκκλησία τση Παναγίας Μανδρακίνας. Περίτεχνα σκαλισμένες, είναι ίδιες μεταξύ τους και χρονολογούνται στο 1556. Αξιοπερίεργη είναι η ομοιότητα με τα αιλουροειδή στο υπερώο του δωρικού ναού της Άρτεμιδος.



Ετούτος ο μεγαλοπρεπής λέων βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του περιτειχίσματος που περιβάλλει τις δυο κορυφές του Παλαιού Φρουρίου. Είναι ορατός μόνο από την βόρεια πλευρά του φρουρίου, αυτή που οδηγεί στο λιμάνι του Μανδρακίου. Εντυπωσιακό δείγμα αν και το βλέπει κανείς μόνο από μακρια. Πιθανόν περιλαμβάνει και επιγραφή. Χρονολογείται στα μέσα του 16ου αιώνα.


Πηγές
  • http://www.corfuhistory.eu
  • http:// pandektis.ekt.gr – Αρχείο Εραλδικών μνημείων στον ελληνικό χώρο
  • http://tab.ionio.gr/culture/activities/projects/epigraphs/index.php
  • Περιοδικό Exit on line: http://www.fortunecity.com/lavendar/kane/51/exit.html 
  - Το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου στα τείχη της Κέρκυρας - Γιώργος Ζούμπος
  - Φαντασμένοι και Φαντάσματα – Π.Π.
  • Κέρκυρα,ιστορία, αστική ζωή και αρχιτεκτονική 14ος-19ος αι, Τα λιοντάρια του Αγίου Μάρκου στην Κέρκυρα - Alberto Rizzi
  • Οδοιπορικό στην παλιά Κέρκυρα -  Α. Αγιούς