Κυριακή 22 Απριλίου 2012

Κοκόνες τση Κορφιάτικης υπαίθρου - μέρος β΄


Όρχεις και Όρχις
Ophrys apifera
Ophrys tenthredinifera

Οι ορχιδέες εχτός από την χάρη έχουν και το όνομα αφού και αυτό σχετίζεται με σεξουαλικά χαρακτηριστικά. Το όνομα τους λοιπόν βγαίνει από την λέξη όρχεις. Πολύ απλά γιατί οι κομψές μας κυρίες, παρ’όλο που τους προσάπτουμε θηλυκότητα, κρύβουν κάτω από την φούστα τους …όρχεις. Εννοούμε τους βολβούς των ριζών τους των οποίων η μορφή φέρνει στο προαναφερθέν αναπαραγωγικό όργανο.

Limodorum abortivum

            Λέγεται πάντως πως πέρα από την παραπάνω εκδοχή η ονομασία σχετίζεται με το μυθικό πρόσωπο Όρχις, τον γιο μιας νύμφης και ενός σάτυρου. Η μυθολογία μας διηγείται πως ο νυμφοσάτυρος, κατά την διάρκεια κάποιας τελετής, συνεπαρμένος από το κρασί και τις ορμές του, αποπειράθηκε να βιάσει μια ιέρεια του Βάκχου. Φυσικά «δατ γουοζ μπλάσφεμυ» και έτσι έξαλλα πλήθη (ή θηρία) κατασπάραξαν τον Όρχι. Απαρηγόρητος ο πατέρας του ζήτησε απ’ τους θεούς να ξαναζωντανέψουν τον γιό του. Τέτοια χάρη δεν γινόταν και έτσι για απλή παρηγοριά επανέφεραν τον Όρχι ως ένα αδύναμο και ακίνδυνο φυτό.

Orchis quadripunctata

Ophrys sphegodes subsp. grammica

Σάτυροι και βοτάνια
Ophrys Oestrifera var. grandiflora

Η ορχιδέα στον διάβα των αιώνων, λόγω των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών της και της μυθικής – σεξουαλικής αύρας που την περιβάλλει έχει αποτελέσει αντικείμενο γιατροσοφιών και βασκανιών.
Orchis italica
Στα αρχαία χρόνια οι Θεόφραστος, Ασκληπιός και άλλοι αναφέρονται στις ορχιδέες και θεωρούν ότι έχουν θεραπευτικές ιδιότητες. Επίσης φημολογείται πως το σατύριον, ένα ισχυρό αφροδισιακό που απαντάται στην αρχαία βιβλιογραφία, ταυτίζεται με κάποιο είδος ορχιδέας. Λένε πως πρόκειται για την Orchis Italica  επειδή τα ανθρωπόμορφα άνθη της φέρουν ανατομικά γνωρίσματα που θυμίζουν αλλόφρονες σάτυρους. Δεν έχει αποδειχθεί όμως καμία συσχέτιση. Μέσα σ’ όλα αυτά έρχεται και η λαϊκή δοξασία η οποία, ξεφεύγοντας εντελώς, ισχυριζόταν πως αν μια έγκυος φάει τσου βολβούς τσ’ ορχιδέας σερνικοβότανο θα γεννήσει αγόρι και ότι γενικά βοηθά στην γονιμότητα! Σερνικοβότανα ονομάζονται διάφορα είδη ορχιδέας όπως η Orchis Mascula και η Anacamptis papilionacea αλλά παράλληλα αυτή η ονομασία χρησιμοποιείται και για τον φημισμένο μανδραγόρα (Mandragora officinarum), ο οποίος όμως δεν έχει καμία σχέση με τσ’ ορχιδέες.

Ophrys bertolonii

Cephalanthera longifolia

Anacamptis (ή Orchis) fragrans

Μπορεί λοιπόν οι βολβοί να μην φέρνουν το αγόρι ή αυξημένες σεξουαλικές διαθέσεις αλλά πιθανότατα φέρνουν κάποια θρεπτικά συστατικά στον οργανισμό αν κάποιος τους πιει ως ρόφημα. Διότι έτσι θα έχει πιει… σαλέπι. Το γνωστό αυτό ρόφημα φτιάχνεται από αλεσμένους βολβούς ριζών ορχιδέας όπως η Orchis mascula ή η Orchis militaris. Πάντως η πιο γνωστή χρήση, πέρα από την καλλωπιστική, είναι η παρασκευή βανίλιας η οποία βγαίνει από την εξωτική ορχιδέα Vanilla planifolia.


Ένας αλλόφρων επιδειξίας σάτυρος της Orchis italica

Πηγές
  • Wikipedia και άλλες ιστοσελίδες, οπότε με επιφύλαξη



Κοκόνες τση Κορφιάτικης υπαίθρου - μέρος α΄


            Αφήνοντας για λίγο τα ερείπια και τσου θρύλους θα κάμουμε μια μικρή παρουσίαση των ομορφότερων, ίσως, κυριών τση Κορφιάτικης υπαίθρου. Μάλιστα ως ακίνητα πλάσματα αποτελούν ίσως τα πιο συνεργάσιμα φωτογραφικά μοντέλα. Συνήθως είναι μιτσές στο μάτι αλλά εντυπωσιάζουν με άλλα μέσα τους λίγους που τις δίνουν σημασία. Ντύνονται με μια μεγάλη ποικιλία χρωμάτων, σχημάτων και λεπτομερειών προς ικανοποίηση κάθε γούστου. Θα τσι βρείτε να στέκονται περήφανες και ψωνισμένες, παρέα με τσ’ αδερφές τους ή τσι ξαδέρφες τους, σε βουνά ή πεδιάδες όπου σκάνε μύτη από την άνοιξη μέχρι τσ’ αρχές του καλοκαιριού. Αναφερόμαστε βεβαίως στις φημισμένες ορχιδέες. Στο νησί δεν ακούνε σε κάποιο ιδιαίτερο όνομα αλλά παλαιότερα κάποιοι τις φώναζαν κοπελούλες αν και αυτή η ονομασία κανονικά χρησιμοποιείται για τα κυκλάμινα.


Ophrys ferrum-equinum

Orchis anthropophora

Anacamptis pyramidalis

Serapias Lingua

            Ορχιδέα είναι η γενική ονομασία μονοκοτυλήδονων πολυετών φυτών τα οποία ανήκουν στην οικογένεια των Ορχεοειδών. Ευδοκιμούν σχεδόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη και εμφανίζουν μεγάλη ποικιλομορφία. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν συνολικά πάνω από 20.000 διαφορετικά μέλη στην οικογένεια. Η ταξινόμηση τους σε είδη μπορεί να γίνει μπελάς καθότι πολλές κυρίες είναι σχεδόν πανομοιότυπες. Έτσι δεν υπάρχει, ακόμη και ανάμεσα στους ειδικούς, συμφωνία για το αν κάποιες από αυτές πρέπει να κατηγοριοποιούνται στο ίδιο ή σε ξεχωριστά είδη ή αν πρέπει να θεωρούνται υποείδος είδους κλπ. Στην Ελλάδα υπάρχει μεγάλη βιοποικιλότητα ορχιδέων οι οποίες ξεφυτρώνουν σε όλα τα μήκη και πλάτη της χώρας. Εμφανίζονται πάνω από 200 είδη, μεταξύ των οποίων κάποια ενδημικά και σπάνια. Στην Κέρκυρα απαντώνται γύρω στα 30-40 είδη και πολλά από αυτά μπορείτε να τα δείτε στο αλσύλλιο του βρετανικού νεκροταφείου.

Ophrys lutea γνωστή και ως καλογρίτσα στην Κέρκυρα

Ophrys sphegodes subsp. grammica, μέχρι και στα σκουπίδια φυτρώνουν οι άτιμες


Orchis laxiflora

Himantoglossum robertianum

            Πέρα από την κομψότατη εμφάνιση τους, αυτό που τις κάνει ξεχωριστές είναι η προσαρμοστικότητα τους πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη εντυπωσιακών μηχανισμών διαιώνισης του είδους. Για παράδειγμα κάποιες λάγνες ορχιδέες του γένους Ophrys έχουν άνθη που μοιάζουν με θηλυκά έντομα. Υποσχόμενες λοιπόν στιγμές πάθους προσελκύουν αρσενικά έντομα στην αγκαλιά τους. Αυτά έπειτα από την αποτυχημένη προσπάθεια ζευγαρώματος φεύγουν απελπισμένα με ένα κεφάλι γεμάτο γύρη. Εν τέλει την αποθέτουν σε άλλο άνθος  με το οποίο έρχονται σε επαφή καθώς, ξαναχάφτοντας το παραμύθι, επιδίδονται σε νέα απόπειρα. Έτσι ενώ τα έντομα βαράνε στον βρόντο οι ορχιδέες επικονιάζονται. Άλλο παράδειγμα είναι ότι τα υβρίδια που δημιουργούνται από την διασταύρωση διαφορετικών ειδών έχουν μερικές φορές αναπαραγωγικές ικανότητες (πράγμα όχι συνηθισμένο στην φύση εν γένει), κάτι που ουσιαστικά μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση νέων ειδών.

Βρεγμένη Ophrys bombyliflora

Anacamptis (ή Orchis) morio

Epipactis Helleborine

Είδος του γένους Serapia


Πηγές