Τετάρτη 18 Μαρτίου 2015

Αφιώνας - μέρος β΄

η συνέχεια......
   
   Όλη αυτή η ιστορία όμως δε σταματά εδώ μα συνεχίζεται αποκτώντας ακόμη περισσότερη αίγλη αφού τώρα σειρά έχει ο αυτοκράτορας της Γερμανίας Κάιζερ Γουλιέλμος ΙΙ να ασχοληθεί με όλα αυτά.
    Ο Ντέρπφελντ (Wilhelm Dörpfeld) συνοδός και φίλος του Κάιζερ σπούδασε αρχιτεκτονική. Όταν τελείωσε τις σπουδές του ανέλαβε μια κενή θέση βοηθού αρχιτέκτονα στις γερμανικές αρχαιολογικές ανασκαφές του Σλήμαν (Heinrich Schliemann) στην Ολυμπία. Εκεί και γνωρίστηκαν. Ο Σλήμαν χρειαζόταν ένα μηχανικό αρχιτέκτονα στις ανασκαφές στην Τροία καθώς και στη Τύρινθα και έτσι τον παίρνει βοηθό του. Το 1890 ο Σλήμαν πεθαίνει και ο Ντέρπφελντ ήδη το 1887, μετά από βοήθεια του Σλήμαν, είχε γίνει Διευθυντής του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Αθηνών. Θα πρέπει να σημειώσουμε πως ο Ντέρπφελντ δεν κατείχε αρχαιολογική ή φιλολογική κατάρτιση. Το 1905 κατά τη διάρκεια ταξιδιού στη μεσόγειο ο Κάιζερ επισκέπτεται τη Κέρκυρα και επισκέπτεται το τότε άδειο ανάκτορο Αχίλλειο. Μένει έκθαμβος απ' την ομορφιά του ανακτόρου και γι' αυτό μετά από δύο χρόνια το αγοράζει (1907). Το επισκέπτεται τακτικά και λίγο πριν την έναρξη του Α΄ Π.Π. παίρνει άδεια από το Βασιλιά Γεώργιο της Ελλάδας να κάνει ανασκαφές στο χώρο του Μον Ρεπό και αλλού στο νησί. Ήδη απ' τα προηγούμενα χρόνια έχουμε ξαναπεί υπήρχαν φήμες που ήθελαν άλλες περιοχές στο νησί να φιλοξενούν την μυθολογική πόλη του Βασιλιά Αλκίνοου και όχι η περιοχή του Μον Ρεπό. Γι' αυτό το λόγο μαζί με τον Ντέρπφελντ ξεκινούν ανασκαφές βασιζόμενοι σε αναφορά του Ομήρου, συνδέοντας τοπωνύμια και περιγραφές σε όλη την Β.Δ. περιοχή του νησιού όπως και στον Αφιώνα. Οι ανασκαφές αυτές δυστυχώς δεν έφεραν στο φως τα πολυπόθητα αποτελέσματα. Η  εξέταση του εδάφους όπως και οι επιφανειακές ανασκαφές έδωσαν μόνο κάποια εργαλεία και μονοχρωματικά όστρακα ίσως προϊστορικής εποχής και εποχής του χαλκού (3000π.Χ.). Ο Ντέρπφελντ ωστόσο δε δίστασε να γράψει στο επίσημο αρχαιολογικό περιοδικό Archeologischer Anzeiger το 1913 και 1914 πως τα ευρήματα του αντιστοιχούν σε λείψανα μιας προϊστορικής συνοικίας θέλοντας έτσι να συνδέσει το μύθο με την πραγματικότητα.
    Όλα αυτά δε μπορούμε να ξέρουμε αν είναι απλώς μια απεγνωσμένη προσπάθεια του Ντέρπφελντ να αποκτήσει και πάλι αίγλη, παραπάνω φήμη και να φανεί ισάξιος του Σλήμαν που ανακάλυψε τη Τροία, μιας και ήταν απλά βοηθός του. Το σίγουρο είναι πως το πανέμορφο αυτό σημείο της Κέρκυρας γνωστό πλέον όλο και περισσότερο σε ντόπιους και ξένους επισκέπτες διατηρεί μνήμες και στιγμές όμορφες σε όλους όσους το επισκέπτονται, αποτελεί πόλο έλξης για πολλούς ανθρώπους και αυτό γιατί παραμένει όσο το δυνατόν ανεπηρέαστο από τάσεις υπερβολικής τουριστικής δόμησης διατηρώντας την παραδοσιακή μορφή ενός γραφικού Κερκυραϊκού χωριού.
   Σήμερα η όμορφη μικρή κοινότητα του Αφιώνα αριθμεί περιπου 200 μόνιμους κατοίκους. Στην πλειοψηφία τους ασχολούνται με τη γεωργία και τη συγκομιδή της ελιάς το χειμώνα όπως γενικότερα συμβαίνει στην Κέρκυρα, και με τον τουρισμό το καλοκαίρι. Αν εξαιρέσουμε την ενασχόληση με τον τουρισμό οι δουλειές στην περιοχή δεν έχουν αλλάξει και πολύ. Οι κήποι παραμένουν με τα λαχανικά και τα αμπέλια, και το καλό λάδι ξεχωρίζει. Παρότι το ελαιοτριβείο του χωριού έχει πλέον σταματήσει την λειτουργία του, παραμένει ζωντανή ανάμνηση, περιμένοντας ίσως κάποιον από τους  σημερινούς ιδιοκτήτες του να το χρησιμοποιήσουν ως λαογραφικό μουσείο, αναδεικνύοντας το κτιριακά.
     Σε μια τέτοια εργασία θα βοηθούσαν και πολλά στοιχεία για τον αγροτικό πλούτο της Κέρκυρας και του Αφιώνα ειδικότερα που με επιτυχία αλλά και πολύ μόχθο κατέγραψε το 1917 ένας Γάλλος αξιωματικός και σιτιστής ονόματι Ντεκόρς που απέβλεπε στην αναζήτηση νέων πηγών τροφοδοσίας του γαλλικού στρατού λίγο πριν τη λήξη του Α΄ Π.Π.
Ενδεικτικά αναφέρει για την κοινότητα Καββαδάδων που περιλαμβάνει και τον Αφιώνα:
-αμπέλια:600 στρέμματα →παραγωγή:780 εκατόλιτρα
-ελιές:35.000 δέντρα →παραγωγή:240.000 λίτρα λάδι
-καλαμπόκι:600 στρέμματα→παραγωγή:300 εκατόκιλα
-σιτάρι:100 στρέμματα→παραγωγή:80 εκατόκιλα
-πατάτες:60 στρέμματα→παραγωγή:240 εκατόκιλα
-κριθάρι-σίκαλη:60 στρέμματα→παραγωγή:42 εκατόκιλα
Ζώα:400 πρόβατα,50 κατσίκια,30 βόδια,20 γουρούνια
    Την ίδια χρονική περίοδο που έγινε αυτή η απογραφή θα πρέπει να επισημάνουμε πως δεν είχε ακόμη οριστικά λυθεί το λεγόμενο αγροτικό ζήτημα της Κέρκυρας. Εκείνη την περίοδο συνέβαιναν μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές ανακατατάξεις. Οι παλιές οικογένειες των άλλοτε φεουδαρχών ακόμη κατείχαν τεράστιες εκτάσεις γης τις οποίες εκμίσθωναν στους χωρικούς με το αντίτιμο του ενός δεκάτου της παραγωγής, επιβάλλοντας τους σε περιόδους κακής ή χαμηλής αγροτικής παραγωγής την απόλυτη εξαθλίωση, εφόσον δεν ήταν σε θέση να αποδώσουν το τίμημα της δεκάτης. Αυτό έμελλε να αλλάξει εξαιτίας της θέλησης συγκεκριμένων φιλοαγροτικών πολιτικών απο την Κέρκυρα όπως ο Πολυχρόνης Κωνσταντάς  από τους Αγραφούς και ο Ανδρέας Δενδρινός από τους Καββαδάδες ο οποίος και φροντισε το 1912 και το 1924 να περάσει το νόμο περί απελευθερώσεως των αγροτικών ακινήτων Κερκύρας που όρισε την αρχή της χρησικτησίας και τοποθέτησε ιδιοκτήτη τον κάθε αγρότη που κατείχε πάνω από 20 χρόνια κάποιο κομμάτι γης. Αυτό σήμανε την άνοδο και εξέλιξη της αγροτικής τάξης από τη μια, και την πτώση και πτώχευση πολλών οικογενειών της παλιάς αριστοκρατίας των γαιοκτημόνων από την άλλη. Πληροφορίες μπορούμε ακόμη να αντλήσουμε από τους ηλικιωμένους κατοίκους της περιοχής για την ζωή στο χωριό που μας αναφέρουν πως θυμούνται περιστατικά απόδοσης της δεκάτης βαπτίζοντας εξαιτίας του άδικου αυτού φόρου ολόκληρη περιοχή που μέχρι σήμερα λέγεται 'στο δέκατο'. Εκτός όμως από την ενασχόληση με τη γεωργία και την αλιεία, γνωρίζουμε πως στην περιοχή λειτουργούσαν από τον πρώιμο 19ο αιώνα εργαστήρια παραγωγής κεραμικών και ασβέστη στην παραλία του Αγίου Γεωργίου. Τα εδάφη της περιοχής που είναι αλλού αργιλώδη και αλλού ασβεστολιθικά ευνόησαν την δημιουργία καμινιών από την οικογένεια Χανδρινού από τους Καββαδάδες που απασχολούσε αρκετούς εργάτες κατά τη διάρκεια του  καλοκαιριού.

    Όλη αυτή η ενασχόληση με τη γη συνδυάζεται και με το επαγγελματικό και ερασιτεχνικό ψάρεμα που μέχρι τις μέρες μας προσφέρουν εργασία σε πολλές οικογένειες του χωριού. Βλέπουμε λοιπόν πως στην περιοχή υπάρχει μια διαρκής κίνηση που θα πρέπει σίγουρα να αποτυπωθεί σε ένα λαογραφικό μουσείο συλλέγοντας αγροτικά και αλιευτικά εργαλεία άλλων εποχών παράλληλα με ντόπιες γυναικείες παραδοσιακές ενδυμασίες, είδη καθημερινής οικιακής χρήσης που σήμερα δυστυχώς αρχίζουν να εκλείπουν και ότι άλλο θα μπορέσει να αναδείξει την ιστορία και γενικότερα τη ζωη του Αφιώνα. Όπως αναφέραμε και προηγουμένως η ζωή στο χωριό παρόλες τις όποιες αντιξοότητες που μπορεί να αντιμετωπίζει μια μικρή και μάλλον απομακρυσμένη περιοχή του νησιού όπως η περιοχή του Αφιώνα, παραμένει δραστήρια. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στους νέους ανθρώπους του χωριού αλλά και τους μεγαλύτερους που αποτελούν και το έμψυχο υλικό του πολιτιστικού συλλόγου που δημιουργήθηκε και δραστηριοποιείται σε πολλούς τομείς. Δειλά δειλά στην αρχή ο σύλλογος ξεκίνησε προσπαθώντας μέσω των μελών του να συλλέξει κάποια χρήματα ώστε να μπορέσει να αναβιώσει το παραδοσιακό πανηγύρι του χωριού που πραγματοποιείτε πλέον με επιτυχία κάθε χρόνο στις 23 και 24 Ιουνίου, μέρα εορτής της εκκλησίας του χωριού, του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου ή όπως συνηθίζεται να ονομάζεται στην Κέρκυρα, Άη Γιάννης ο Λαμπατάρης. Λέγεται έτσι διότι την παραμονή της γιορτής οι κάτοικοι μαζεύονται και ανάβουν φωτιές (λαμπατίνες) και πηδούν πάνω από τη φωτιά για υγεία και καλοτυχία. Κατά παράδοση των παλαιοτέρων και στα πλαίσια της λαογραφίας, η φωτιά έχει εξαγνιστική και ιαματική δράση εκδιώκοντας παράλληλα τα βλαβερά για τον άνθρωπο πονηρά πνεύματα της νύχτας. Ο σύλλογος επίσης διοργανώνει επιτυχημένες εκδρομές στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό με αρκετά μεγάλη συμμετοχή των κατοίκων. Μέσα σε όλες τις δράσεις  δεν πρέπει να παραβλέπουμε την δημιουργία χορωδίας αλλά και χορευτικού συγκροτήματος σε συνεργασία με γειτονικούς συλλόγους, αλλά και τις διοργανώσεις παιδικών γιορτών, γιορτής κρασιού και σαρδέλας στην παραλία του Αγίου Γεωργίου με τη βοήθεια και συνεργασία του πολιτιστικού συλλόγου Πάγων όπως και καρναβαλιού την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς. Φροντίζει επίσης για τον εξωραϊσμό του χωριού όπου και όποτε τα οικονομικά του το  επιτρέπουν όπως οι επισκευές της εκκλησίας, η τοποθέτηση καλαίσθητων καθισμάτων σε σημεία με υπέροχη θέα αλλά και ο καθαρισμός διάφορων μονοπατιών ώστε ο κάθε επισκέπτης να μπορεί να νιώσει άνετα και να γίνει πιο ευχάριστη η παραμονή του στο χωριό. Μέσα σε όλες αυτές τις ευχάριστες στιγμές των δραστηριοτήτων του συλλόγου έρχεται και μια που ο καθένας μας την ορίζει διαφορετικά. Στις 31 Ιανουαρίου 1996 έχασαν τη ζωή τους τρεις αξιωματικοί μας στην περιοχή των βραχονησίδων Ίμια ύστερα από μια ελληνοτουρκική διαμάχη. Ο ένας απ' τους τρεις είναι ο Έκτωρας Γιαλοψός, καταγωγής από τον Αφιώνα. Κάθε χρόνο λοιπόν ο σύλλογος θεωρώντας ύψιστη τιμή, διοργανώνει μνημόσυνο με κατάθεση στεφάνων για αυτούς τους σύγχρονους ήρωες που σίγουρα δεν θα ξεχαστούν, με μεγάλη συμμετοχή των αρχών αλλά και των κατοίκων.
 
Πηγές
  • Κέρκυρα απ' όπου βυθά ως όπου χαράζει - Γ. Δημουλάς
  • Η νήσος των Κορυφών τον 16ο αιώνα – Χ. Κόλλας
  • Ναοί και Μοναστήρια Κέρκυρας, Παξών και Οθωνών στα μέσα του ΙΗ΄ αιώνα - Καπάδοχος Χρ. Δημήτριος
  • Η νήσος Κέρκυρα – Joseph Partsch
  • Ήθη, έθιμα και παραδόσεις της Βόρειας Ορεινής Κέρκυρας - Ιερέας Μ. Μωραΐτης
  • Τα απομνημονεύματα του κάιζερ Γουλιέλμου Β΄. Αναμνήσεις από την Κέρκυρα - Εισαγωγή-Μετάφραση-Σχόλια-Βιβλιογραφία-Στέφανος Αγάθος

Γεράσιμος Χανδρινός