Τρίτη 12 Ιουλίου 2011

Νυμφών Τόπος– μέρος γ΄


Ασκηταριό
Το εγκαταλελειμμένο εδώ και καιρό, μοναστηριακό συγκρότημα του Ασκηταριού βρίσκεται βόρεια του χωριού των Νυμφώνε. Θεωρείται από τα αρχαιότερα χριστιανικά μνημεία του νησιού. Προσφάτως μάλιστα υποβλήθηκαν σε μελέτη τα χτίσματα του με σκοπό την αποκατάσταση τους, η οποία παρουσιάστηκε σε έκθεση με θέμα «Ερμηνεύοντας την πνοή των Ιστορικών κτιρίων» που συνδιοργάνωσαν διάφοροι φορείς.
 Πέραν όμως της ιστορικής του αξίας, το όμορφο περιβάλλον, το πυκνό δάσος καθώς και η παρακείμενη κοιλάδα το καθιστούν ενδιαφέρον προορισμό για φυσιολάτρες και περιπατητές. 



Λίγη ιστορία
Σύμφωνα με τον γνωστό θρύλο σε τούτα τα μέρη να ασκήτεψε ένας Ηπειρώτης μοναχός τον 5ο αιώνα. Η παλαιότερη όμως αναφορά στο Ασκηταριό γίνεται σε έγγραφο του 1371, εποχή που κάνανε κουμάντο στην Κέρκυρα οι Ανδηγαυοί ηγεμόνες της Νάπολι. Το έγγαφο συντάχθηκε από τον Δημήτριο Μαλάκη ο οποίος είχε «δια της βασιλικής εξουσίας το οφήκιον» να είναι «νοτάριος της πόλεος των Κοριφών». Σε αυτό αναφέρεται η παραχώρηση προνομίων στην μονή του Ασκηταριού από τον λατίνο «αρχιεπίσκοπο πόλεως και νίσου Κερκύρας και βασηλικό προτοσύμβουλο» Καστελίνο Ρωμανόπουλο. 
Συγκεκριμένα μαθαίνουμε πως «Ήλθε προς ημάς ο ιερομόναχος Μεθόδιος εκ πόλεως Αχρηδώνος (σημερινή Οχρίδα) ακόμι και με δυο άλλους μοναχούς δια να ζητίσουν ελεημοσύνην δια το ασκηταρίο ήγουν δια το μοναστήριον του Παντοκράτορος Σωτήρος Χριστού το επονομαζόμενον Ασκυταρίω». Επίσης προκύπτει ότι το Ασκηταριό, που χαρακτηρίζεται θαυματουργό, είχε λάβει προνόμια και απαλλαγές σε παγιότερες εποχές διότι «είδεν η ταπηνότης (ο αρχιεπίσκοπος Ρωμανόπουλος) ημών και εξέταξεν πως εξ αρχήθεν ήτε από παλεώθεν να ήτο ελευθερομένο το αυτό θαυματουργό και άγιον κελή, δια τούτω θέλωμεν εις τον μέλωντα, ότι το αυτό μοναστήριον να είναι ελεύθερο εις εώνα τον άπαντα». Η μονή είχε περιουσία η οποία περιλάμβανε «αμπέλια, χωράφια και ελαικά δένδρη, καρπούσημα και άκαρπα, ξύλα και ζώα». Τέλος, εχτός από την επικύρωση των προνομίων της από τον λατίνο αρχιεπίσκοπο έλαβε από αυτόν και δωρεά «τον μύλον, όπου είναι από κάτω από το χορίον των Λεφών (Νηφών) πλησίον την στράτα, όπου υπάγη εις την Αγία Παρασκευή».
            Είναι εμφανές, εχτός των άλλων, ότι το μοναστήρι είχε προνομιακό στάτους αφού απολάμβανε απαλλαγές που του είχαν αποδωθεί σε προγενέστερη εποχή, προφανώς στη βυζαντινή. Οπότε πιθανόν να μετρούσε ήδη ένα-δυο ή και παραπάνω αιώνες ζωή το 1371. Η μονή συνεχίζει την εμφάνιση της και στα τεκμήρια των επόμενων αιώνων. 

Ο χώρος
Φτάνοντας στην τοποθεσία μας υποδέχεται μια παρέα από εγιές, κυπαρίσσια και λίγες γέρικες καστανιές, πλάι σε ένα νεκροταφείο και μια εκκλησιά. Από εκεί ακολουθώντας ένα μονοπάτι ξεπροβάλλει ξαφνικά μπροστά μας σε μια υπέροχη τοποθεσία η μονή του Ασκηταριού. Δεν είναι περιτοιχισμένη και ορθώνεται σε ένα ξέφωτο πλαισιωμένο από πυκνή βλάστηση. Μια βλάστηση που εχτός των προαναφερθέντων περιλαμβάνει βελανιδιές, τις ξαδέρφες τους τις αριές (= Quercus Ilex, μέλος του γένους των Δρυών) και αραιά και που καμμιά συκιά και κάνα πεύκο.

Αριά (Quercus Ilex)
Ερείπια κελιών

Τα πρώτα χτίρια που συναντάμε είναι τα ερείπια των λιθόκτιστων κελιώνε και άλλων χώρων. Παραπλεύρως τους, σε πιο χαμηλό επίπεδο όμως λόγω διαμόρφωσης του εδάφους, ορθώνεται ο ναός του Παντοκράτορος. Κοντά στον ναό υψώνονταν κάποτε ο νυν αποκεφαλισμένος, πιστός φρουρός της μονής. Ένα κυπαρίσσι το οποίο αν κρίνουμε από το απομεινάρι του, ένα τμήμα του κορμού, πρέπει να ήταν πανύψηλο και γέρικο. 

Κοιτώντας προς νότο, ο ναός του Παντοκράτορος και παραπλεύρως τα ερείπια των κελιών
Ο ακέφαλος φρουρός τση μονής

Βόρεια του ναού απλώνεται ένας επίπεδος χώρος. Εκεί δεσπόζει ένα ογκώδες χτίριο το οποίο είναι μονώροφο από την δυτική του πλευρά και διώροφο από την ανατολική, λόγω της κλίσης του εδάφους, ενώ έχει και ένα πρόσκτισμα στην νότια του πλευρά. Εδώ λειτουργούσε το 1932 η Γεωργική σχολή της Κέρκυρας. Είναι λιθόχτιστο με ιδιαίτερα χοντρούς τοίχους και φαίνεται ότι περιλαμβάνει διάφορες οικοδομικές φάσεις και επεμβάσεις. Ο πρώτος όροφος (ισόγειος από την δυτική πλευρά) έχει θολωτή οροφή. Από εκεί μια σκάλα οδηγεί στον δεύτερο όροφο αλλά και στο υπόγειο όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις ενός ξεχασμένου ζωοκίνητου λουτρουβιού που μάταια προσμένει την επαναλειτουργία του. 

Η ανατολική πλευρά του κεντρικού κτιρίου

Πιάνοντας πορεία προς τα ανατολικά ένα μονοπάτι διασχίζει το δάσος, πλάι σε ρυάκια, οδηγώντας σε μια βραχώδη τοποθεσία. Εκεί υπάρχουν οι σκαλισμένες εσοχές τις οποίες η παράδοση θέλει να τις έκανε ο Ηπειρώτης μοναχός καθώς και ο βράχος που λένε πως τον καταπλάκωσε.



Πηγές
  • Διαδίχτυο
  • Ντόπιοι
  • Ανδηγαυική Κέρκυρα (13ος-14ος αι.) - Σ. Ασωνίτης
  • Κερκυραϊκά, τόμοι Α΄ και Β΄ - Ι. Μπουνιάς
  • Acta et diplomata graeca medii aevi sacra et profana - F. Miklosich & I. Muller

Νυμφών Τόπος– μέρος β΄

Καταρράχτης Νυμφών
Εντάξει μπορεί να μην είναι εντυπωσιακός και τόσο όμορφος όσο οι καταρράχτες της Έδεσσας, του Φονιά, της Νέδας, του Μαν’κάτσα κλπ, δεν παύει όμως να δίνει, σε συνδυασμό με το τοπίο, μια ξεχωριστή και εντυπωσιακή εικόνα. Έστω και αν δεν πλατσουρίζουν νύμφες στα νερά του.
Ο θρυλικός καταρράχτης των Νυμφώνε (φωτό από το προφίλ των Νυμφών στο φαψεβοοκ, αναρτημένη από τον Κώστα Κούδα)
Ο καταρράχτης των Νυμφών βρίσκεται στην περιοχή της Άκολης. Προσεγγίζεται από ένα χωματόδρομο ο οποίος όμως περνά από πάνω του. Για να έχει κανείς μια καλύτερη οπτική άποψη θα πρέπει να κατέβει την πλαγιά που είναι δίπλα από τον δρόμο, προς το σημείο όπου ο καταρράχτης πέφτει. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται και μια επιμελώς δομημένη λίθινη κατασκευή, ίσως απομεινάρι παλιού γεφυριού.
 
Δείτε και ένα βίνδεο των καταρραχτών εν δράσει εδώ.



Η κοιλάδα του Ασκηταριού

Το μονοπάτι που οδηγεί από το Ασκηταριό στην περιοχή με τσι σκαλισμένες εσοχές στους βράχους δεν τερματίζει εκεί. Συνεχίζοντας το, ξεκινάμε την κατάβαση, μέσα από το σκιερό δάσος, της κισσόστρωτης πλαγιάς. Παράλληλα αρχίζει να μας αποκαλύπτεται σιγά σιγά, υπό τον ήχο τρεχούμενων νερών,  ένα ιδιαίτερο τοπίο.


Πρόκειται για μια μίνι κοιλάδα (του Καναλακίου αν δεν απατώμαι) που την έχει χαράξει ένα ρέμα ανάμεσα από δυο λοφοσειρές, στην μια εκ των οποίων βρίσκεται το Ασκηταριό. Είναι το ίδιο ρέμα που σχηματίζει, νοτιότερα στην περιοχή τσ’ Άκολης, τους γνωστούς καταρράκτες της περιοχής των Νυμφών. 


Η κοιλάδα αυτή είναι ντυμένη σε αποχρώσεις του πράσινου με ένα συνδυασμό εγιών, βελανιδιών, κυπαρρισιών καθώς και άλλων δένδρων και φυτών που μαζώχτηκαν δίπλα από τα τρεχούμενα νερά του ρέματος για να ξεδιψάσουν. Την εικόνα ολοκληρώνει η πανίδα, υδρόβια και στεριανή, που βρίσκει εδώ βεβαίως πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθεί.


Για τσου φίλους των περιπάτων και τσου φυσιολάτρες υπάρχει μια εύκολη διαδρομή που διασχίζει αυτό το όμορφο (αν και τα σκουπίδια δεν λείπουν) τοπίο. Μόλις τεγειώσουν την κατάβαση της πλαγιάς του Ασκηταριού μπορούν να περπατήσουν ένα χωματόδρομο που κινείται βορειοδυτικά. Αυτός ακολουθά την κοίτη του ρέματος, άλλοτε υπό την σκιά δρυών άλλοτε πλάι σε ελαιώνες. Σε κάποιο σημείο συναντά και μια ξύλινη γέφυρα αποτελούμενη από κυπαρισσοκορμούς. Αυτή οδηγεί στην αντίπερα όχθη σε έναν ελαιώνα όπου υπάρχουν και άλλα μικρότερα ρυάκια που καταλήγουν στο κεντρικό ρέμα. Από εκεί μπορεί κανείς να βγει στην περιοχή των Ξαχειράδων νοτίως των Σφακερών. Αν αγνοήσουμε αυτή την παρέκκλιση τση διαδρομής, η πορεία συνεχίζει, ενίοτε με την συντροφιά περιβολιών όπου μεγαλώνουν τα περίφημα κουμ κουάτ των Νυμφών και άλλα εσπεριδοειδή, ώσπου να φτάσει στον τελικό της προορισμό, τον Πλάτωνα Νυμφών. 



Πηγές
  • Διαδίχτυο
  • Ντόπιοι

Δευτέρα 11 Ιουλίου 2011

Νυμφών Τόπος– μέρος α΄

Συνεχίζοντας την περιήγηση σε τοποθεσίες τση Κερκυραϊκής υπαίθρου όπου η φύση ανταμώνει με την ιστορία και τον μύθο δεν θα μπορούσαμε να μην κάμουμε μια στάση στσι Νυμφές μια περιοχή ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα για τους θιασώτες των περιπλανήσεων.
Και επειδής ένα βίνδεο αξίζει όσο 100.000 λέξεις δείτε εδώ (ευχαριστώ Νίκο-Δημήτριε)  ένα απόσπασμα της εκπομπής «Γυρίσματα» αφιερωμένο στσι Νυμφές.
Νυμφές
Πρόκειται για ένα παλαιότατο χωριό που ξεπροβάλλει σε μια λοφώδη τοποθεσία, υψομέτρου 200μ, όπου η φύση δεν τσιγκουνεύτηκε ούτε το πράσινο ούτε τα τρεχούμενα νερά.

Θρύλοι και Ιστορία
            Σύμφωνα με την μυθολογία οι νύμφες ενδημούσαν σε περιοχές όπου υπήρχε αφθονία νερών και βλάστησης. Γι’ αυτό ίσως η παράδοση ισχυρίζεται ότι αυτές οι μυθικές κυράδες χάρισαν το όνομα τους στο χωριό των Νυμφών.
Ψαχουλεύοντας λίγο παραπάνω την παράδοση μαθαίνουμε ότι η περιοχή θεωρείται πως κατοικούνταν από τα αρχαία χρόνια (όχι αδύνατο αν αναλογιστεί ότι  νερό = ζωή) και ότι ναός του Αγίου Κωνσταντίνου είναι χτισμένος στην θέση αρχαίου ιερού (όχι ασυνήθιστη ταχτική). Λέγεται ακόμη ότι το χωριό προ 700ετίας βρισκόταν ανατολικότερα της σημερινής του θέσης.
Αν ψάξουμε στα πραγματικά τεκμήρια θα δούμε ότι οι Νυμφές μας συστήνονται επίσημα για πρώτη φορά το 1347 ως Νηφές. Μετείχαν μαζί με άλλα 22 χωριά της περιοχής Όρους στην ανέγερση του ναού του Παντοκράτορα στην ομώνυμη κορυφή. Αυτό μνημονεύεται στο σωζόμενο ιδρυτικό του ναού που συντάχθηκε εκείνη την χρονιά.
Φαίνεται ότι το χωριό ήταν σημαντικό στα παγιά τα χρόνια, προφανώς λόγω της προικισμένης περιοχής και της θέσης του. Γι’ αυτό και οι Βενετσιάνοι είχαν στήσει διοικητήριο εκεί για την επόπτευση και προστασία της ευρύτερης περιοχής.

Εβουρλιστήκανε  οι παπάδες
Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι στις Νυμφές τελείται, εκτός των άλλων, μια από χαρακτηριστικότερες λαογραφικές εκδηλώσεις του νησιού, ο ασυνήθιστος «Χορός των Παπάδων». Αυτό το έθιμο λαμβάνει χώρα την Κυριακή της Τυροφάγου μέσα στον ναό του Αγίου Κωνσταντίνου. Κατά την εκτέλεση του δρώμενου ο αρχαιότερος παπάς σέρνει έναν αργό χορό, ακολουθούμενος από άλλους ιερείς και λαϊκούς. Τραγουδά πρώτος τον κάθε στίχο του άσματος, τον οποίο επαναλαμβάνουν οι υπόλοιποι εν χορώ. Η εκδήλωση αυτή τηρείται με κάποιες μικροδιαφορές και στα χωριά Επίσκεψη και Κληματιά. Σχετικά με την προέλευση του κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν ότι χάνεται στα προχριστιανικά χρόνια.
Μπορείτε να πάρετε μια γεύση της τέλεσης του δρώμενου στις Νυμφές εδώ και στην Επίσκεψη εδώ.
Ύδωρ το Ζωογόνο
Το χωριό είναι χτισμένο στην πλευρά μιας μικρής κοιλάδας, μέσα στην οποία κυλούν τα νερά τση πηγής των Νυμφών. Τα νερά αυτά κάποτε ήταν η ζωτική φλέβα του χωριού. Εχτός της κάλυψης αρδευτικών και υδρευτικών αναγκών, έθεταν σε κίνηση τους, απαραίτητους για την αγροτιά, νερόμυλους που βρισκόταν κάτω απ’ το χωριό και προς τα βορειοδυτικά του. Ο Πάρτς μάλιστα αναφέρει ότι προς τα τέλη του 19ου αιώνα λειτουργούσαν 21 νερόμυλοι στην περιοχή. Σήμερα υπάρχουν ακόμη τα ερείπια κάποιων από αυτούς όξω απ’ το χωριό.
Η πρώτη μνεία που έχουμε για την παρουσία μύλων στην περιοχή των Νυμφών γίνεται το 1371 σε ένα έγγραφο παραχώρησης προνομίων στο Ασκηταριό. Από αυτό μαθαίνουμε, εχτός των άλλων, ότι η καθολική αρχιεπισκοπή είχε υπό την ιδιοκτησία της έναν μύλο κάτω από το χωριό «πλησίον την στράτα, όπου υπάγη εις την Αγία Παρασκευή». Ίσως, αν η θέση του χωριού δεν άλλαξε από τον 14ο αιώνα, αυτός ο μύλος να βρισκόταν στην περιοχή όπου υπήρχαν στο πρόσφατο παρελθόν οι μύλοι των Νυμφών. Μεταγενέστερα, το 1524 και το 1527, τα τεκμήρια μιλούν για την ύπαρξη μύλων στον Πλάτωνα.
Μιας και αναφέρθηκε η Αγία Παρασκευή να πούμε ότι πιθανόν αυτή αναφέρεται σε κάποιον υπαρκτό τότε ναό. Ή ταυτίζεται με τα «σπιτότοπα με κύπο και δένδρα ελαικά οπία υπάρχουν εις την περιοχή των Νυμφών λεγάμενα εις την Αγία Παρασκευήν» που απαντώνται σε ένα έγγραφο του 1583. Δεν αποκλείεται όμως να πρόκειται για το χωριό Αγία Παρασκευή που υπήρχε κάπου στην περιοχή Όρους μέχρι τις αρχές του 16ου αιώνα.

Πηγές
  • http://places2b.eu/102?quicktabs_images=third
  • www.corfuhistory.eu
  • Ανδηγαυική Κέρκυρα (13ος-14ος αι.) - Σ. Ασωνίτης
  • Κερκυραϊκά, τόμοι Α΄ και Β΄ - Ι. Μπουνιάς
  • Η νήσος των Κορυφών τον 16ο αιώνα - Χ Κόλλας
  • Η νήσος Κέρκυρα – Joseph Partsch
  • Ντόπιοι