Το Κράτσαλο– μέρος δ΄

Βιτουλάδες

Στάση Βουτουλάδες.

Επόμενη στάση: Ερημωμένος συνοικισμός Βουτουλάδες. Ή Βιτουλάδες (όχι Βιταλάδες!) αν θέλετε. Δηλαδή λίγα άδεια κουφάρια που στέκουν απόμακρα, ανατολικά τση κορυφής του Αρακλή, αφημένα στα χέρια του χρόνου τώρα που άδειασαν από ζωή.

Όπως είδαμε η πρώτη αναφορά στους Βιτουλάδες γίνεται το 1446. Προφανώς όμως το χωριό ήταν παλαιότερο. Από το έργο του Κόλλα μπορούμε να αντλήσουμε κάποιες πληροφορίες για τσου Βιτουλάδες του 16^ο αιώνα. Το χωριό είχε τον ναό του Άη Γιώργη που τον πρωτοσυναντάμε το 1545 και κάποια τοπωνύμια της περιοχής ήταν τα Βουλησμένη, Γονηά, Καβούρη, Μάσματα, Βέθρο, Κλήμα, Κυπουρού. Τον Άη Γιώργη τον συναντάμε και το 1753. Ο συνοικισμός τελικά εγκαταλείφθηκε, σταδιακά μάλλον, πριν λίγες δεκαετίες αλλά δεν πρέπει να ήταν ποτέ πολυπληθής αφού το 1869 αριθμούσε μόνο 28 κατοίκους.

Ο Άη Γιώργης και τα πουρνάρια του.

Τα απομεινάρια του οικισμού είναι ορατά από τον δρόμο και βρίσκονται  μετά την Αγία Άννα με πορεία προς τον Βίστωνα στα αριστερά. Σε ένα υψωματάκι στα βορειοδυτικά τους, γύρω στα 300μ, στέκεται ο Άη Γιώργης τον οποίον έχουν περικυκλώσει προστατευτικά κάτι θεόρατοι πρίνοι που από θάμνοι ανελίχθηκαν σε δέντρα. Πιθανόν πρόκειται για τον Άη Γιώργη που αναφέρεται στους Βιτουλάδες το 1545. Έτσι φτιασιδωμένος που είναι όμως δεν προδίδει την παλαιότητα του.

Για φτάκει κανείς στα λείψανα του οικισμού ακολουθεί ένα χωματόδρομο που διασχίζει το λιβάδι που απλώνεται στα βόρεια του χωριού. Κάποια από τα χωράφια του λιβαδιού καλλιεργούνται ακόμη. Επίσης φημολογείται πως κάπου εκεί υπάρχουν θαμμένα τα χαλάσματα της αρχικής θέσης των Βιτουλάδων. Ίσως παλαιότερα το χωριό να βρισκόταν πιο κοντά στον Άη Γιώργη ή καταλάμβανε μεγαλύτερη έκταση αφού η απόσταση του τωρινού οικισμού από τον ναό είναι σχετικά μεγάλη, πράγμα ασυνήθιστο. Συνεχίζοντας την πορεία ο περιηγητής θα συναντήσει το πηγάδι των Βιτουλάδων. Αυτό κάποτε ξεδιψούσε χωρικούς, χωράφια αλλά και τον μαρμαρωμένο πλέον φρουρό του, ένα τεράστιο γκρίζο κουφάρι ενός δέντρου (φτελιάς σύμφωνα με τους ντόπιους) σημείο αναφοράς στον χώρο.

Το πηγάδι και ο νεκρός φρουρός του.

Το αγέρωχο κουφάρι του φτελιά αρνείται πεισματικά να γείρει.

.... και τα κουφάρια των σπιτιώνε.

Ωρή νόνα γίνηκε η φογάτσα;

Ο χωματόδρομος καταλήγει εντέλει στα ερμόσπιτα  των Βιτουλάδων. Λίγα συγκεντρωμένα χτίσματα που σχηματίζουν μια γκρίζα εικόνα εγκατάλειψης και μαρασμού. Λιθόκτιστα, στην παραδοσιακή χωριάτικη αρχιτεκτονική, έχουν πλέον μόνιμα ανοιχτές τις πόρτες τους για να υποδεχτούν τους επισκέπτες που δεν θα ’ρθουν ποτέ. Στέκονται άστεγα, έρμαια του καιρού και του χρόνου με τους φούρνους να αδημονούν εις μάτην να ξανανάψουν. Κάνα δυο από αυτά δείχνουν σημάδια ζωής και προφανώς χρησιμοποιούνται ως αποθηκευτικοί χώροι. Κατά τα άλλα…. εχτός από την φύση, ερημιά. Αρκετά όμως με τα ερείπια. Καλύτερα να τραβήξουμε για τον Προφήτη Ηλία να ανοίξει λίγο το μάτι.

Όπως έκραζε και ο Pink.... Is there anybody out there?....

Οι Βιτουλάδες και το λιβάδι τους κοιτάζοντας προς βορρά.

Προφήτης Ηλίας & Αρακλής

Ο Άη Λιάς  χωρίς να είναι τόσο ριψοκίνδυνος όσο ο Άη Συμιός απολαμβάνει μια εξίσου μοναδική θέα. Έχει για παρέα στα δυτικά του τον Αρακλή, την ψηλότερη κορφή του Κράτσαλου που λέγεται πως χρωστά την ονομασία της στον μυθικό ήρωα Ηρακλή και μαζί, μύθος και θρησκεία, αγναντεύουν το πέλαο να αγκαλιάζει τις  βορειοδυτικές αχτές του νησιού.

Ο Αρακλής από τον Προφήτη Ηλία.

Το πότε χτίστηκε μας είναι άγνωστο. Πιθανόν να πρόκειται για τον Άγιο Ηλία  στους Βιτουλάδες που αναφέρεται σε τεκμήριο του 1582 οπότε θα τοποθετούσαμε την γέννηση του πριχού αυτής της χρονιάς. Πάντως τον συναντάμε στον κατάλογο των εκκλησιών του 1753 με τον σαφή προσδιορισμό Προφήτης Ηλίας στο Αράκλι.

Ο Προφήτης Ηλίας και η προτομή του Λουκανάρη.

... Αν οι θάλασσες καλέσουν χίλιους φόβους για να παίξουν... Π.Ε.Δ. - Κ.Υ.

Η προσέγγιση στον ναό γίνεται από ένα χωματόδρομο τον οποίο μας δείχνει μια ταμπέλα. Φτάνοντας στον χώρο το πρώτο που συναντά κανείς είναι ένα μίνι μουσείο ενθυμημάτων του Δημήτριου Λουκανάρη, αξιωματικού και βετεράνου του Β΄ΠΠ ο οποίος κατάγονταν από την περιοχή, μια προτομή του καθώς και ένα κονοστάσι. Με δικές του δαπάνες διαμορφώθηκε ο χώρος και ανακαινίστηκε ο ναός, όπως και του Άη Γιώργη. Λίγο νοτιότερα ορθώνεται ο Προφήτης Ηλίας και στο φόντο ξανοίγεται η υπέροχη θέα. Πλήρως ανακαινισμένος ο ναός αποκρύπτει κάθε σημάδι που θα μπορούσε να μαρτυρήσει την παλαιότητα του και δεν δένει ιδιαίτερα με το τοπίο, χωρίς κάτι τέτοιο να ενοχλεί όμως. Το μόνο απομεινάρι μακρινού παρελθόντος είναι ένα τμήμα χοντρού ντουβαριού κοντά στην είσοδο του ναού. Από κάποιο παλιό μαντρότοιχο ή κτίριο. Η θέα από αυτό το σημείο βεβαίως θα ικανοποιήσει του λάτρεις του είδους. Στα δεξιά υψώνεται η κορφή του Αρακλή η οποία δυστυχώς έμεινε ….καραφλή μετά τις πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού. Αφού ξαποστάσει και απολαύσει την θέα ο περιηγητής έχει τρεις επιλογές. Ή παίρνει ένα, σπάνιου δείγματος, ωραίο παλιό λιθόστρωτο μονοπάτι το οποίο οδηγεί στους Λάκωνες. Προφανώς αυτό χρησιμοποιούσαν οι χωρικοί για να παν από τσου Λάκωνες στσου Βιτουλάδες και τούμπαλιν. Ή ακολουθεί το μονοπάτι που οδηγεί στην κορυφή του Αρακλή. Ή απλά… ακολουθεί τον δρόμο της επιστροφής.

Το Αγγελόκαστρο.

Λάκωνες και Παλαιοκαστρίτσα.

Το παλιό λιθόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στους Λάκωνες.

Πηγές

• Η Κέρκυρα και τα Ηπειρωτικά παράλια στα τέλη του Μεσαίωνα (1386-1462) - Σ. Ασωνίτης
• Ναοί και Μοναστήρια Κέρκυρας – Παξών και Οθωνών στα μέσα του ΙΗ΄ αιώνα - Καπάδοχος Χρ. Δημήτριος
• Η νήσος των Κορυφών τον 16ο αιώνα – Χ. Κόλλας
• Ντόπιοι