Το Κράτσαλο– μέρος β΄

Τα χωριά του Κράτσαλου

Τα χωριά τση περιοχής, που πριν έναν αιώνα συγκροτούσαν τον δήμο «Ιστωναίων» (ονομασία που προφανώς προήλθε λόγω της υποτιθέμενης ταύτισης τση περιοχής με το όρος Ιστώνη), ανάγουν την γέννηση τους, το λιγότερο, στα χρόνια μεταξύ του 13^ου και 15^ου αιώνα. Όπως είναι φυσικό αυτό το μακρύ ταξίδι στον χρόνο τα εφοδίασε με φολκλορικά και ιστορικά κατάλοιπα. Αν και αυτά τα χαρακτηριστικά σβήνουν σιγά σιγά κάποια χωριά κατάφεραν να διασώσουν κάτι. Για παράδειγμα οι Αλειμματάδες. Εκεί μπορεί να βρει κανείς το αρχοντικό Ριβέλλη, ενθύμηση του φεουδαρχικού παρελθόντος, παλιά λουτρουβιά καθώς και κάποια ιδιαίτερα έθιμα.

Οι Αλειμματάδες.

Μιλώντας με χρονολογίες, το 1246 φαίνεται πως είχαν ήδη συγκροτηθεί τα κατοικημένα μέχρι και σήμερα, χωριά Πρινίλλας και Βίστωνας. Αυτό τουλάχιστον υπαινίσσουν οι ονομασίες των αντιστοίχων δεκαρχιών. Την ίδια χρονιά στην δεκαρχία Βίστωνα υπάγονταν οι Λευθεριώτες παπάδες Michael,Constantino & Andianus Mamalus και οι Georgius &  Nicolaus Archadi πράγμα που υπονοεί, με τις όποιες επιφυλάξεις βεβαίως και την πιθανή ύπαρξη των χωριών Αρκαδάδες και Μάμαλοι (όχι Μέσης). Τσ’ Αρκαδάδες πάντως τσου συναντάμε για πρώτη φορά το 1346. Πιο γενική άποψη των οικισμών του χώρου όμως, μας δίνει μια καταγραφή των ποπολάρων και των χτημάτων που περιλάμβανε η βαρωνία Caracciolo το 1446. Σ’ αυτήν αναφέρονται ρητά τα χωριά Βίστωνας, Λάκωνες, Δουκάδες, Αρκαδάδες, Πλαταράδες, Βιτουλάδες, Αλειμματάδες, Λογγιτάδες, Κρήνη, Πρινίλλας, Ασπιωτάδες. Είναι εμφανές ότι κάποια από αυτά δεν υπάρχουν πλέον σήμερα.

Η ντόπια παράδοση ισχυρίζεται ότι τα χωριά του Κράτσαλου δεν υπέστησαν ποτέ κάποια απότομη δημογραφική μείωση λόγω εχθρικών επιδρομών (προφανώς εξαιρούνται περιπτώσεις φάουσας ή καταστολής από τις τοπικές αρχές) όπως συνέβη αλλού. Μπορεί να ‘ναι και έτσι αφού το παρακείμενο Αγγελόκαστρο είχε την δυνατότητα να προστατεύσει στην αγκαλιά του αρκετούς χωρικούς όταν οι καιροί γίνονταν χαλεποί. Ίσως και οι θέσεις των παλαιότατων αυτών οικισμών να ανταποκρίνονται λίγο πολύ στις θέσεις των αντιστοίχων σημερινών. Μόνο οι Καστελλάνοι Γύρου λέγεται πως έχουν μετακινηθεί λόγω κάποιας φυσικής καταστροφής.

Παλαιοχώρα

            Σε ένα ύψωμα με απότομες πλαγιές, τμήμα του Κράτσαλου, νότια των Καστελλάνων, Αρκαδάδων και κοντά στην Αγία Άννα υπάρχει μια τοποθεσία που ονομάζεται Παλαιοχώρα. Η λαϊκή δοξασία υποστηρίζει πως σε αυτή την θέση βρισκόταν ένας χαμένος σήμερα, ως υπόσταση αλλά και ως όνομα, οικισμός. Μιλά για μια πόλη την οποία συσχετίζει μάλιστα με την μυθική αρχοντοπούλα της βόρειας Κέρκυρας, την Αγυρώ.

            Πέρα από τον μύθο όμως δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτα για αυτόν τον οικισμό. Κρατά καλά κρυμμένα τα μυστικά του ενώ οι πηγές δεν διαφωτίζουν την υπόθεση. Ενίοτε μας δίνει λίγα απομεινάρια του παρελθόντος, θραύσματα από αγγεία και άλλα αντικείμενα, για να μας υπενθυμίζουν την ύπαρξη του. Αυτά, σύμφωνα με τον Μ. Μωραΐτη, ξεθάβονται κατά τις αγροτικές εργασίες που κάνουν οι ντόπιοι στα χτήματα τους στην περιοχή. Και κάποιες ξερολιθιές λένε πως είναι κατάλοιπα του οικισμού. Για οικισμό στην θέση Παλαιοχώρα πάντως κάνει λόγο και ο Μπουνιάς στο αξιομνημόνευτο έργο του. Αναφέρει και την ύπαρξη σκόρπιων θραυσμάτων αγγείων κλπ.

Στα μέρη του Κράτσαλου. Κάπου εκεί στο βάθος αριστερά λένε πως βρισκόταν η Παλαιοχώρα.

Πηγές

• Η Κέρκυρα και τα Ηπειρωτικά παράλια στα τέλη του Μεσαίωνα (1386-1462) - Σ. Ασωνίτης
• Κερκυραϊκά Χρονικά Ζ΄, έργα Ιωάννη Ρωμανού
• Ήθη, έθιμα και παραδόσεις της Βόρειας Ορεινής Κέρκυρας - Μωραΐτης Μενέλαος
• Ανδηγαυική Κέρκυρα (13^ος -14^ος αι.) - Σ. Ασωνίτης
• Αλκάδιοι, Αρκάδης και Αρκαδάδες - του Σπύρου Ι. Ασδραχά
• Κερκυραϊκά, τόμοι Α΄ και Β΄ - Ι. Μπουνιάς
• http://www.aleimmatades.org