Το Κράτσαλο– μέρος α΄

Ο ορεινός όγκος του Κράτσαλου είναι ένας ακόμη αξιοπρόσεκτος χώρος συνεύρεσης φύσης, ιστορίας και θρύλων. Έχει να επιδείξει παλαιότατα χωριά που σέρνουν μπόλικη παράδοση ξοπίσω τους, τοποθεσίες με ξεχωριστή θέα καθώς και ευκαιρίες για περιήγηση. Παράλληλα, η προβολή του στο παρελθόν σχηματίζει μια ζωηρή εικόνα που περιλαμβάνει μάχες, φέουδα, πάροικους και εξαφανισμένους πλέον οικισμούς. Μάλιστα φημολογείται πως αυτό ήταν το θρυλικό αρχαίο όρος Ιστώνη.

Άποψη του Κράτσαλου από την Καβουρόλιμνη. Όποιος εντοπίσει πρώτος το ξωκλήσι του Άη Συμιού στην εικόνα κερδίζει μια περιήγηση στα μέρη του Κράτσαλου.

Πρόκειται για το δυτικότερο τμήμα του ορεινού όγκου στα βόρεια του νησιού. Το Κράτσαλο αρχινάει από το πέρασμα του Τρουμπέτα και κατευθύνεται προς τα δυτικά μέχρι τσ’ απόκρημνες πλαγιές του Αγγελόκαστρου και την θάλασσα. Περιλαμβάνει επίπεδες εχτάσεις οι οποίες περικυκλώνονται από υψώματα και γκρεμούς σχηματίζοντας ένα μίνι οροπέδιο. Οι ψηλότερες κορφές του είναι ο Αρακλής που υψώνεται 506μ πάνω από την θάλασσα βόρεια των Λακώνων και το τρίκορφο Χελιδόνι, νότια του Πρινίλλα, που φτάνει τα 475μ ύψος. Η τυπική κορφιάτικη βλάστηση (εγιές, πρίνοι, σχίνοι κλπ) είναι βεβαίως απανταχού παρούσα  αλλά δυστυχώς πρόσφατα δέχθηκε ένα ισχυρότατο πλήγμα από πυρκαγιές.

Το... ξυρισμένο κεφάλι του Αρακλή, αποτέλεσμα των καταστροφικών πυρκαγιών του καλοκαιριού.

Η προέλευση τσ’ ονομασίας Κράτσαλο είναι ασαφής. Την διεκδικούν πάντως δύο υποψήφιοι:

1. Η φράση «Αυτό είναι κράτος άλλο!» που φημολογείται ότι ειπώθηκε πάνω στην μάχη που έγινε εδώ, σύμφωνα με τοπικό μύθο. Ιδιαίτερα διαδομένη άποψη.

2. Το φέουδο Caracciolo. Εδαφικές εχτάσεις και οικισμοί της περιοχής υπάγονταν σε φέουδο που έφερε την παραπάνω ονομασία.

            Σαφώς η δεύτερη είναι πιο ρεαλιστική.

Ματιές στο παρελθόν

            Το εν λόγω τοπίο πρέπει να ήταν ιδιαίτερα ελκυστικό στις παλαιότερες εποχές λόγω τση μορφολογίας του. Προσέφερε προστασία από ευκαιριακούς επιδρομείς,  χωράφια και προφανώς νερό. Όπως υποδεικνύουν διάφορα ευρήματα η ανθρώπινη δραστηριοποίηση στην περιοχή ξεκινά την εποχή του Χαλκού και πιθανόν εντείνεται στην αρχαιότητα. Αν μάλιστα ισχύει η ταύτιση με το όρος Ιστώνη κάπου σε τούτα τα μέρη ταμπουρώθηκαν οι ολιγαρχικοί σε ένα από τα πολεμικά επεισόδια που παίχτηκαν στο νησί κατά την διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου.

Κατά τσου Μέσους χρόνους, όπως μας αποκαλύπτουν τα τεκμήρια, στον χώρο έχουν ήδη εμφανιστεί αρκετοί οικισμοί ενώ στα δυτικά δεσπόζει το Αγγελόκαστρο (στο οποίο είχε ιδρυθεί ναός στα παλαιοχριστιανικά χρόνια). Το πόπολο ασχολείται φυσικά με την καλλιέργεια και την απόδοση φορολογικών υποχρεώσεων και αγγαρειών. Επίσης, σίγουρα πριν από το 1246, κάποιοι άνθρωποι τση περιοχής καθώς και χτήματα εντάσσονταν στις δεκαρχίες Bistoni και Prinilli. Οι δεκαρχίες, που υπήρχαν και σε άλλα μέρη του νησιού, ήταν φορολογικές ενότητες βυζαντινής εποχής τα μέλη των οποίων ήταν συνήθως ανεξάρτητοι μικροκαλλιεργητές. Η δεκαρχία Βίστωνα τελικά κατέληξε, κατά το 1382, να παραχωρηθεί από τους Ανδηγαυούς ηγεμόνες στη Ναπολιτάνικη οικογένεια Caracciolο ως φέουδο το οποίο έλαβε και το όνομα της.

Το λιβάδι των Βιτουλάδων. Χώρος που επι αιώνες οι πάροικοι εκτελούσαν τις σκληρές αγροτικές τους εργασίες. Στο βάθος κορφή Τσούκα που ορθώνεται πάνω από το Σκριπερό. Κάηκε από τις περσινές πυρκαγιές.

Το Κράτσαλο βεβαίως δεν θα μπορούσε να μείνει ανέγγιχτο από την φωτιά και το ατσάλι. Ένα από αυτά τα αγγίγματα ενέπνευσε και έναν τοπικό θρύλο. Συνέβη το 1403 όταν, σύμφωνα με τον Marmora, Γενοβέζοι επέδραμαν κατά του Αγγελοκάστρου. Η αντίσταση που συνάντησαν όμως ήταν σθεναρή με αποτέλεσμα να αποχωρήσουν ηττημένοι. Στους επόμενους αιώνες ο χώρος και οι άνθρωποι του θα στιγματιστούν από τα Οθωμανικά φουσάτα κατά τα ασέδια του 16^ου αιώνα αλλά και από τις ντόπιες αρχές όταν, κατά τον 17^ο αιώνα, οι έντονες κοινωνικές αντιθέσεις θα πυροδοτήσουν τα ρεμπελιά των ποπολάρων. Οι ποπολάροι στην περίπτωση των ασέδιων φαίνεται πως στάθηκαν τυχεροί, σε σχέση με άλλους συμπατριώτες τους. Υπάρχουν αναφορές ότι πολλοί κάτοικοι των γύρω χωριών γλύτωσαν το μοιραίο βρίσκοντας καταφύγιο στο απόρθητο Αγγελόκαστρο. Στην περίπτωση του ρεμπελιού όμως δεν είχαν την ίδια τύχη. Δέχθηκαν σκληρά αντίποινα για τον ξεσηκωμό τους.

Πηγές

• Η Κέρκυρα και τα Ηπειρωτικά παράλια στα τέλη του Μεσαίωνα (1386-1462) - Σ. Ασωνίτης
• Κερκυραϊκά Χρονικά Ζ΄, έργα Ιωάννη Ρωμανού
• Ήθη, έθιμα και παραδόσεις της Βόρειας Ορεινής Κέρκυρας - Μωραΐτης Μενέλαος
• Ανδηγαυική Κέρκυρα (13^ος -14^ος αι.) - Σ. Ασωνίτης
• Αλκάδιοι, Αρκάδης και Αρκαδάδες - του Σπύρου Ι. Ασδραχά
• Η νήσος Κέρκυρα – Joseph Partsch
• Κερκυραϊκά, τόμοι Α΄ και Β΄ - Ι. Μπουνιάς
• http://www.aleimmatades.org