Άγιος Νικόλαος & Ρουμανάδες - μέρος β΄

... η συνέχεια....

...Χαλάσματα και βουβές, στοιχειωμένες ελιές....

          Ο συνοικισμός Νότος είναι παραθαλάσσιος. Βρίσκεται μετά τη διασταύρωση στο Μελίσσι, κάτω από τον Προφήτη Ηλία στο λόφο του Σπάτη. Η ονομασία του προέκυψε από το επώνυμο Νότος, το οποίο απαντάται στην περιοχή ήδη το 1505. Σώζεται αρχοντική αγροικία της οικογένειας Θεοτόκη, αποκαλούμενη «Βαρονέτου Νότου». Το 2001  είχε 99 κατοίκους, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους φέρουν το επώνυμο Βάγιας, από τους εκπατρισμένους Σουλιώτες του 1803-1804, από τον Αλή Πασά.
       Ο συνοικισμός Ζερβάτικα βρίσκεται δυτικά, μετά το ποτάμι του Έγριπου, στη διασταύρωση του δρόμου για Άγιο Νικόλαο και Ρουμανάδες. Το επώνυμο του πρώτου οικιστή, το Ζερβός, απαντάται στην ευρύτερη περιοχή της νότιας Κέρκυρας ήδη το έτος 1502. Στην περιοχή απαντάται από τις αρχές του 17ου αιώνα. Ο συνοικισμός προσβλήθηκε βάναυσα από την πανώλη του 1815-16 και εξολοθρεύτηκε εντελώς. Οι σημερινοί του κάτοικοι ήλθαν από άλλες περιοχές, γνωρίζουν όμως την γνωστή κατάρα που έμεινε να θυμίζει το τραγικό γεγονός «όπως πήγαν τα Ζερβάτικα, να πάνε και τα Βασιλάτικα και όπως πήγε η Ρουμανάδα, να πάει και η Κορακάδα».

Ομαδικός τάφος πανουκλιασμένων, σύμφωνα με την παράδοση.

          Ο συνοικισμός Πλάγια βρίσκεται προς τα βόρεια και λέγεται έτσι γιατί πράγματι βρίσκεται σε πλαγιά. Ο συνοικισμός Κουντουγιάννης (Κοντογιάννης) βρίσκεται λίγο μακρύτερα, προς τον Πάνω Μύλο, βορειοδυτικά και πήρε το όνομά του από το επώνυμο Κοντογιάννης που απαντάται τον 17ο αιώνα στους γειτονικούς Κορακάδες και στο Παλαιοχώρι. Ο συνοικισμός Πανωχώρι βρίσκεται προς το ψηλότερο σημείο του Αγίου Νικολάου, στα ανατολικά του. Από εδώ ξεκινάει ο δρόμος για τους Ρουμανάδες.

Το υποστατικό του Τριβόλη.

      Ο σημερινός συνοικισμός Ρουμανάδες (άλλοτε χωριό) βρίσκεται σε υψόμετρο 60, στα νοτιοδυτικά, προς τα βουνά. Αξιοθέατο της περιοχής αποτελεί  η αρχοντική αγροικία της οικογένειας Τριβόλη, που ξεχωρίζει πάνω στο λόφο, λίγο πριν το νέο συνοικισμό, απέναντι από το ομώνυμο παρθένο δάσος. Η γνωστή οικογένεια τιμαριούχων Τριβόλη, στο παρελθόν, είχε μεγάλες εκτάσεις γης σε όλη την νότια Κέρκυρα.  Η μεγάλη διαφορά της με άλλες γνωστές οικογένειες «αρχόντων», είναι ότι οι ντόπιοι έχουν να πουν μόνο καλά λόγια. Εδώ και δίπλα στο ναό του Αγίου Ιωάννου, ξεκινάει μονοπάτι για το βουνό όπου βρίσκονται τα ερείπια του παλιού χωριού των Ρουμανάδων. Οι σημερινοί κάτοικοι των Ρουμανάδων είναι νέοι έποικοι και δεν έχουν σχέση με τους κατοίκους του παλιού χωριού, από το οποίο οι ελάχιστοι που σώθηκαν διασκορπίστηκαν στα γύρω χωριά.

Απομεινάρια των παλιών Ρουμανάδων.

           Ιδιαίτερης μνείας όμως αξίζει το παλιό εγκαταλειμμένο χωριό Ρουμανάδες (Ρωμανάδες), στο οποίο η πανώλη του 1815-16 άφησε πίσω της μακάβριες μνήμες, λίγα πλέον χαλάσματα και βουβές στοιχειωμένες ελιές να συντροφεύουν τους ομαδικούς τάφους των χτυπημένων από το θανατικό. Το παλιό χωριό των Ρουμανάδων, βρισκόταν σε ένα άγριο λογγώδες φυσικό τοπίο, 300 περίπου μέτρα νοτιότερα από τον σημερινό ομώνυμο συνοικισμό, σε κορυφογραμμή (103 υψόμετρο) με εξαιρετική ορατότητα και προς το Αγριοπέλαγος (δυτική θάλασσα) αλλά και προς τον κόλπο της Λευκίμμης. Στο απέναντι από το φαράγγι, λόφο, βρίσκεται η Παναγία η Λαμποβίτισσα του Μαραθιά, θέση στην οποία αναπαυόταν το παλιό χωριό του Μαραθιά, πριν μεταφερθεί στην πεδιάδα, προς τα δυτικά, λόγω της πανώλης. Εγγράφως το χωριό Ρουμανάδες είναι γνωστό ήδη το 1502. Η ονομασία προήλθε από το όνομα του πρώτου οικιστή του, οικογένειας με το βυζαντινό επώνυμο Ρωμανός. Μερικά από παλαιότερα επώνυμα κατοίκων του, πέρα από το Ρωμανός, είναι Ατζήγγανος, Βουργαρόπουλος, Δεληγότης, Νότος, Αυτήνος, Έγριπος, Ευριπαίος, Ευριπιότης και Σπούργιτας. Το 1781 το χωριό είχε 119 κατοίκους και το 1866 μόνο 13, ενώ το 2001 αριθμούσε 30 κατοίκους. Σήμερα, αν κάποιος θελήσει να επισκεφθεί την περιοχή, θα σαστίσει με την εικόνα. Χαλάσματα σπιτιών, κεραμικά, σκόρπιες πέτρες και ομαδικοί τάφοι συντροφιά με νεαρές λυγερόκορμες ελιές, φυτεμένες όλες μετά το «κακό». Αλήθεια πόσα δράματα, πόσα τραγικά περιστατικά εκτυλίχθηκαν σε αυτό το μέρος? Ίσως κάποια στιγμή στο μέλλον, το παλιό χωριό των Ρουμανάδων, θα μπορούσε να κηρυχτεί «συμβολικός τόπος», όσον αφορά το «μαύρο θάνατο» και τα ολέθρια αποτελέσματα του σε κάθε εμφάνισή του στο παρελθόν.  Το χωριό Ρουμανάδες, αναλογικά με τον πληθυσμό του, υπέστη τη μεγαλύτερη καταστροφή από τον πανώλη του 1815-16 από τα υπόλοιπα χωριά της νότιας Κέρκυρας που επλήγησαν. Από τότε το παλιό χωριό των Ρουμανάδων ερημώθηκε και πολλά από τα οικοδομικά υλικά του χρησίμευσαν για να χτιστούν νέα σπίτια στον Άγιο Νικόλαο, καθώς και το Δημοτικό σχολείο του χωριού.

Η Υ.Θ. Γουργή.

         Έντονη είναι και η παρουσία του ιερού σε αυτό τον τόπο. Μητροπολιτικός ναός του χωριού, είναι ο Άγιος Νικόλαος, βυζαντινού ρυθμού, ο οποίος χτίστηκε το 1973 σε αντικατάσταση παλαιότερου ναού που βρισκόταν επίσης στον κεντρικό ομώνυμο οικισμό. Σημειώνουμε επίσης, την αίτηση των κτητόρων του ναού, προς τον Μεγάλο Πρωτοπαπά το 1708 για την εκ βάθρων ανακαίνιση του. Άλλος ναός, ιδιωτικός, της Αγίας Γουργής βρίσκεται στον κάμπο του Έγριπου, στη θέση Διχουμένη. Ναός που απαντάται εγγράφως ήδη το 1568. Στους Ρουμανάδες βρίσκεται ο ιδιωτικός ναός του Αγίου Ιωάννη, ανακαινισμένος από τη δεκαετία του 1960. Πρωτοαναφέρεται ήδη το 1511. Σώζεται η βάση της κόγχης του παλιού ναού, πίσω από το σημερινό ιερό. Ο ναός είχε καεί το 1816, από τους Άγγλους, λόγω της πανώλης. Τελευταίος ναός σε λειτουργία είναι ο ιδιωτικός του Προφήτη Ηλία, στο λόφο του Σπάτη (από το επώνυμο του αρβανίτη Νικόλαου Σπάτη), με καταπληκτική πανοραμική θέα, σε υψόμετρο 73. Ναοί που δεν υπάρχουν πλέον είναι του Αγίου Νικολάου στα Ζερβάτικα (ή στη Γράβα). Ότι είχε απομείνει από το ναό, μπαζώθηκε με την κατασκευή του γηπέδου του Κεραυνού Αγίου Νικολάου. Η λιτανεία που περνάει από το γήπεδο, ως ελάχιστη ένδειξη σεβασμού, σταματάει και κάνει δέηση στο κέντρο του γηπέδου. Άλλος ένας Άγιος Νικόλαος που δεν υπάρχει πια, βρισκόταν 300 περίπου μέτρα νότια από το παλιό χωριό των Ρουμανάδων, στη θέση Κοντράκια. Ναός επίσης παμπάλαιος που απαντάται σε συμβολαιογραφική πράξη το έτος 1633. Τελευταίος εξαφανισμένος ναός, που αναφέρεται ως μοναστήρι, είναι αυτός της Υ.Θ. Βλαχέραινας στη βραχονησίδα Βοτσερνά. Ο ναός σύμφωνα με την παράδοση χτίστηκε λόγω εύρεσης της εικόνας της Παναγίας. Αυτό συνέβη μάλλον τη δεκαετία του 1530. Σύμφωνα με τοπική προφορική παράδοση, το μοναστήρι καταστράφηκε από τους Τούρκους σε κάποια επιδρομή τους. Το 1753 ο ναός είχε ήδη μεταφερθεί στην παραλία του Εγρίπου, στο αρχοντικό Πετριτή. Σήμερα στη βραχονησίδα υπάρχει ένας σταυρός και κάποιες πέτρες  να θυμίζουν την ιερότητα του μέρους.

Η φημισμένη Βοτσερνά.

       Κάθε τόπος, τον πολιτιστικό του πλούτο και γενικά το παρελθόν του, τα απαριθμεί με παραδόσεις. Μια από τις παραδόσεις της περιοχής είναι πολύ ενδιαφέρουσα, γιατί μας ταξιδεύει ανάλαφρα σε άλλες μακρινές εποχές, θυμίζοντάς μας τα παραμύθια της γιαγιάς. Το Νεραϊδόκαστρο ή Αηδόκαστρο λοιπόν, μια περιοχή με πηγές, που βρίσκεται ανάμεσα στους οικισμούς Νότος και Καλυβιώτης, σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση ήταν κάστρο, μέσα από το οποίο δεν έβγαιναν άλλο στρατιώτες, αλλά νεράιδες, ξωτικά με γυναικεία μορφή που ζούσαν στα δάση, στις πηγές και στις ακροθαλασσιές. Πράγματι όποιος δει το Νεραϊδόκαστρο, θα καταλάβει γιατί τα παλιά χρόνια, όταν το έβλεπαν από μακριά το πέρναγαν για κάστρο. Δυστυχώς  το πέτρινο τείχος που υπήρχε, μετά τη λειτουργία εκεί, νταμαριού, έχει καταρρεύσει, παρασέρνοντας μαζί και τα παιδικά όνειρα που μεγάλωσαν γενιές και γενιές δίπλα στο μαγκάλι οι γιαγιάδες της περιοχής.
      Στα πολλά έθιμα της περιοχής, ξεχωρίζει το αποκριάτικο έθιμο του βλάχικου γάμου, το οποίο έχει διατηρηθεί στο διάβα των αιώνων, σε αρκετά χωριά του πρώην Δήμου Κορισσίων. Τα πανηγύρια του χωριού διεξάγονται με παραδοσιακό τρόπο στις 20 Ιουλίου και στις 8 Σεπτέμβρη.
     Στ’ αλήθεια, όσο και να ψάξει κανείς δύσκολα θα βρει άλλη περιοχή στην Κέρκυρα που να  μπορεί να συναντήσει κανείς τόσο ταιριαστά, ποτάμι (Έγριπος), βουνό (δάσος Τριβόλη και παλιό χωριό Ρουμανάδων), αρχοντικό (Τριβόλη), θάλασσα (κόλπος του Έγριπου και παραλίες Πλάκα και Κεθρί), υπέροχη θέα (κυρίως από λόφο του Προφήτη Ηλία), νησάκι (βραχονησίδα Βοτσερνά) νερόμυλους, λουτρουβιά, υπέροχους ναούς και πολλά άλλα μικρά και μεγάλα σημεία εξαιρετικού ενδιαφέροντος.

Ελαιώνας εξαγνίζει το χώρο των παλιών Ρουμανάδων.

Γ. Δημουλάς