Σωκράκι

Δανειζόμαστε άλλο ένα άρθρο από την "Σπερατζάδα τσου Κορφούς" για να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα το χωριό Σωκράκι με την μακραίωνη του παρουσία στην Κορφιάτικη ύπαιθρο. Το κείμενο και οι φωτογραφίες είναι του Μάκη Δημουλά.

Άποψη χωριού από τα νοτιοδυτικά.

Το Σωκράκι βρίσκεται στη μέσα πλευρά του Κορακίου όρους, σε ένα οροπέδιο 440 μέτρων, ανάμεσα από Άνω Κορακιάνα και Ζυγό, θέση από την οποία, όπως λέγεται προσέλαβε και την ονομασία του (Έσω Κοράκιον = με παραφθορά Σωκράκι). Απέχει 23 χιλιόμετρα από την πόλη της Κέρκυρας, όπως μαρτυράει και ένας παλιός πέτρινος χιλιομετρητής στο κέντρο του χωριού και έχει 392 κατοίκους (απογραφή του 2001). Διοικητικά, αποτελεί τοπική κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Φαιάκων, του ενιαίου Δήμου Κέρκυρας. Παλιότερα ανήκε στο δήμο Κορακέων (1866), το δήμο Επιζεφυρίων (1869) και το δήμο Απηλιωτών (1882), για να αποτελέσει από το 1912 αυτόνομη κοινότητα, στην οποία το 1928 προσαρτήθηκε ο οικισμός Πυλίδα (με 80 κατοίκους), ενώ το 1997 συνενώθηκε με το δήμο Φαιάκων. Κάποια επώνυμα κατοίκων του χωριού κατά τον 16^ου αιώνα ήταν τα Χοντροϊωάννης (Χονδρογιάννης), Μάνδηλας, Στογιάνος, Κούδας, Προφήτης, Κορέντης και Σέρβος, εκ των οποίων τα τρία πρώτα είναι τα πιο συνηθισμένα του χωριού και σήμερα, πέντε αιώνες μετά. Αυτό δείχνει την αδιάκοπη, αναμφισβήτητα, ιστορική παρουσία κάποιων οικογενειών στο χωριό.

Εγγράφως, με τη σύγχρονη ονομασία του, απαντάται ήδη το 1347, χρονιά κατά την οποία συμμετείχαν κάτοικοι του στην ίδρυση του ναού του Παντοκράτορα Όρους. Δεν αποκλείεται η ίδρυση του να ανάγεται στην πρωτοχριστιανική εποχή. Η κύρια ασχολία των κατοίκων του ήταν η κτηνοτροφία και η αμπελουργία, πριν ακόμη από την ενετική περίοδο αλλά και η συλλογή πρινοκοκιού, ενός εντόμου-παράσιτου του πουρναριού απ’ όπου εξαγόταν κόκκινη χρωστική ουσία η οποία ήταν περιζήτητη στη βιοτεχνία υφασμάτων. Το έτος 1414 το κόστος περισυλλογής πρινοκοκιού ήταν 11 σολδία (βενετικό νόμισμα) η λίτρα (μονάδα βάρους ίση με 405 γραμμ. περίπου), ενώ στην αγορά πουλιόταν γύρω στα 67, αφήνοντας κέρδη στο δημόσιο 600%.

Η γεωργική περιφέρεια του χωριού, με ελιές, αμπέλια και χωράφια, είναι αρκετά εκτεταμένη. Πολλά από τα κτήματα των Σωκρακιωτών, βρίσκονται μακριά από το χωριό ενώ τα πιο μακρινά και δύσβατα έχουν πλέον εγκαταλειφθεί. Στον δρόμο από το Σωκράκι προς τον Ζυγό, κοντά σε πέτρινο γεφύρι, στο λεγόμενο βάραθρο του «Ντεβεδαίου», κατά τον Ιωάννη Μπουνιά προπολεμικά είχαν βρεθεί αρχαία αντικείμενα.

Στο δρόμο από το χωριό για το Βαλανειό, υπάρχει γκρεμός, ο οποίος ονομάζεται «Τση μούλας το πήδημα» επειδή, όπως διασώζει η παράδοση, νέα με το όνομα Αγύρω, κόρη βασιλιά της περιοχής, επιστρέφοντας από το χωριό Βαλανειό με το μουλάρι της είδε την πόλη της να καίγεται. Απελπισμένη και στενοχωρημένη, όπως ήταν, έδεσε τα μάτια του μουλαριού της καθώς και τα δικά της και προχωρώντας στα τυφλά σε ένα στενό μονοπάτι έπεσαν μαζί στον γκρεμό και σκοτώθηκαν.

Παρά τις σύγχρονες επεμβάσεις ο οικισμός διατηρεί παραδοσιακά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά.

Το Σωκράκι έχει κρατήσει σε μεγάλο βαθμό τον παραδοσιακό αρχιτεκτονικό του χαρακτήρα, με ωραία πλακόστρωση στα γραφικά καντούνια του, παραδοσιακούς μπότζους,  στέρνες σε κάθε παλιό σπιτικό, ελαιοτριβεία,  δύο πανέμορφες πλατειούλες (Πάνω και Κάτω Ρούγα ή Άμμος), παραδοσιακά καφενεία, χτιστούς φούρνους και ευωδιαστές αυλές, στοιχεία που θα προσδώσουν σε κάθε επισκέπτη την αίσθηση ότι βρίσκεται σε χωριό άλλης εποχής.

Υ.Θ. Περιβολιώτισσα

Εντυπωσιακές είναι και οι εκκλησίες που περιβάλλουν το χωριό, με πρώτη τη μεγάλη ενοριακή τρίκλητη βασιλική του πρώτου μισού του 16^ου αιώνα,  την  Υπεραγία Θεοτόκο Περιβολιώτισσα όπου ξεχωρίζει, στην άκρη του χωριού, με το χτιστό μαρμάρινο τέμπλο της και το ημιτελές λιθόκτιστο καμπαναριό της. Ανακατασκευάστηκε τη δεκαετία του 1930, ενώ στα θεμέλια της από άγνοια, τειχίστηκαν τμήματα από προγενέστερο αρχαίο ναό. Η Παναγία γιορτάζει με παραδοσιακό πανηγύρι στις 15 Αυγούστου. Στο κέντρο σχεδόν του χωριού, κοντά στην Πάνω Ρούγα βρίσκεται ο Άγιος Σπυρίδων, χτισμένος αρχές 18^ου αιώνα, σε ρυθμό μονόχωρης βασιλικής, ιδιωτικός ναός που διαθέτει τοιχογραφίες στην κόγχη του ναού και ένα κομψό καμπαναριό. Η Αγία Βαρβάρα βρίσκεται σε κορυφή λόφου, μεταξύ Σωκρακίου και Ζυγού είναι μικρός μονόχωρος ναός με αγιογραφημένη την κόγχη του ιερού. Ενώ λίγο πιο κάτω βρίσκεται ο ερειπωμένος ναός του Αγίου Νικολάου της Μαυριάνας, ένα σημαντικότατο μνημείο που απαντά με αυτό το προσωνύμιο ήδη από το 1528, με βοηθητικά κτίσματα στον περίβολο. Εντυπωσιάζουν οι διατηρούμενες τοιχογραφίες ολόσωμων αγίων (έως και τρία στρώματα τοιχογραφιών) αλλά δυστυχώς η συνολική εικόνα του ναού είναι απελπιστική. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γερμανοί τον κατέστρεψαν με δυναμίτιδα, αφού προηγουμένως έκαψαν στην πυρά ξυλεία από τη στέγη, στασίδια και εικόνες. Εδώ, κατέληγε παλιότερα λιτανεία που ξεκινούσε από το χωριό την Κυριακή του Θωμά. Ο ναός του Αγίου Βλασίου, υπήρχε μετά το χωριό, στη μεγάλη στροφή  αριστερά, μέχρι το 1944 όπου οι Γερμανοί αποφάσισαν να τον καταστρέψουν. Αναφέρεται  στα τεκμήρια τουλάχιστον από το 1582. Οι γηραιότεροι μιλάνε για ωραιότατο ναό με νάρθηκα, περιστύλιο και βόλτα. Σε μεγάλη απόσταση από το χωριό, στο δρόμο για το Βαλανειό, στο Παλαιόκαστρο σώζονται και τα ερείπια του βυζαντινής εποχής ναού του Αγίου Θεοδώρου, κοντά «Στης Μούλας το πήδημα» και στα απομεινάρια ερειπίων  παλαιού κάστρου.

Άγιος Νικόλαος της Μαυριάννας

Άγιος Σπυρίδωνας

Στην πλαγιά του χωριού, προς τον Ζυγό, στο χώρο ενοικιαζομένων δωματίων "Agallis" υπάρχει ένα αναπαλαιωμένο γερμανικό πολυβολείο καθώς & στο διπλανό χτήμα, αλλά και στον λόφο Κόρεντης, το λόφο που βλέπει προς τον Σπαρτίλλα, υπάρχουν σειρές από σκαμμένα ορύγματα μέσα στο βουνό από τα παλιά πολυβολεία, με μέτωπο προς νότο.

Στην σπάνιας ομορφιάς θέα προς τον κόλπο της Κέρκυρας αλλά και προς το βορρά, μπορεί κανείς να συνδυάσει περιπατητικό τουρισμό είτε πηγαίνοντας τρία χιλιόμετρα δυτικά προς τον  εγκαταλειμμένο οικισμό βοσκών Πυλίδα, που βρίσκεται στους πρόποδες του δικόρφου λόφου Τσούκα (619 μέτρα ύψος) για να απολαύσει μοναδική θέα προς τα Διαπόντια νησιά, είτε ανατολικά προς τον Σπαρτίλλα για να θαυμάσει τον κόλπο της Κέρκυρας με τα πανάκριβα στολίδια του, Λαζαρέτο, Βίδο και Παλιό Φρούριο. Μονοπάτια περιπατητικά υπάρχουν πολλά ακόμα, κυρίως προς τα βορειοδυτικά, ανάμεσα από πυκνότατους ελαιώνες, πουρνάρια το χαρακτηριστικό δέντρο της περιοχής, γεφύρια και χείμαρρους όπως του Μελισσουδιού, βελανιδιές και κυπαρίσσια. Άλλο ενδιαφέρον σημείο είναι η διαδρομή από Άνω Κορακιάνα, προς Σωκράκι, μήκους τεσσάρων χιλιομέτρων, με πολλές στροφές που αντί να κουράζουν, εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη, εκτός φυσικά από τη θέα, τα καλότεχνα λίθινα τοιχία από πελεκημένες πέτρες (οι ντόπιοι τις λένε κοδέλες), κατασκευασμένα τον 19^ο αιώνα, η πλούσια βλάστηση και οι βραχώδεις απολήξεις της απότομης πλαγιάς που θαρρείς πως είναι σμιλεμένα από χέρια έμπειρων λιθοξόων.

Ο γνωστός φιδίσιος δρόμος και στο βάθος σπίτια της Κορακιάνας.

Η γράβα του «Ρουσέλα», σε χαράδρα μεταξύ Σωκρακίου – Ζυγού – Κυπριανάδων. είναι ένα ενδιαφέρον σημείο για εξερεύνηση, για τους πολύ τολμηρούς. Η παράδοση λέει ότι ο Ρουσέλας ζούσε σαν ερημίτης στη σπηλιά μαζί με το γιο του, πριν από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και λόγω της ένδειας τους κάπνιζαν τσιγάρα χρησιμοποιώντας ως φύλλα περιτυλίγματος, σελίδες του ευαγγελίου, ονομάζοντας το τσιγάρο είτε Μάρκο, είτε Ματθαίο, Παύλο κλπ, ανάλογα με το ποια σελίδα του ευαγγελίου χρησιμοποιούσαν για να στρίψουν το τσιγάρο τους, γεγονός που έχει μείνει σαν ανέκδοτο στο χωριό.

Από το ονειρεμένο τοπίο του Σωκρακίου γοητεύτηκε και ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης, αφιερώνοντας του ένα σονέτο, το 1905. Το Σωκράκι με τους καλοσυνάτους και φιλοπρόοδους κατοίκους του συνεχίζει στο πέρασμα των αιώνων να αγωνίζεται για την επιβίωση, στοχεύοντας  δημιουργικά τη διατήρηση του ιδιαίτερου χρώματός του, σεβόμενο τα ήθη, τα έθιμα και την παράδοση αιώνων.

Γεράσιμος Δημουλάς