Πέλεκας

Η ξενάγηση στα χωριά τση Κέρκυρας με οδηγό τον Μάκη Δημουλά συνεχίζει… Σειρά έχει ο Πέλεκας…

Πέλεκας εκ Σιναράδων. Τα πεύκα και τα κυπαρίσσια προσθέτουν έναν ξεχωριστό τόνο στο υπόβαθρο των λιόδεντρων.

    Το παραδοσιακό χωριό του Πέλεκα βρίσκεται 13 χλμ. δυτικά της πόλης, στην περιοχή της Μέσης, σε υψόμετρο 220, σε τοπίο με μαγευτική θέα και εξαιρετικό ηλιοβασίλεμα.
    Στον αυτοδιοικητικό χάρτη του 1866 το χωριό, στην πρώτη συγκρότηση δήμων υπήχθη στο δήμο Παρελείων, με έδρα τους Γιαννάδες. Στον μετασχηματισμό του 1869 πέρασε στο δήμο Μεσοχωριτών με έδρα τους Καστελλάνους Μέσης. Το 1912 η νέα χωροταξία της τοπικής αυτοδιοίκησης αναγνώρισε τον Πέλεκα, με βάση κυρίως πληθυσμιακά κριτήρια, ως κοινότητα με όρια τις τότε ιδιοκτησίες των κατοίκων και της κοινότητας. Το 1997 καταργήθηκε η κοινότητα και συνενώθηκε με το δήμο Παρελίων. Σήμερα o Πέλεκας αποτελεί τοπική κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Παρελίων του ενιαίου δήμου Κέρκυρας.

Αναμένοντας τις πύλες να ανοίξουν.

    Πρώτη γραπτή μαρτυρία του χωριού παρουσιάζεται το έτος 1330. Η ονομασία  του, δείχνει να οφείλεται στο επίθετο Πελεκάς, Πελεκάνος ή Πελεκιώτης, επώνυμο που δήλωνε αυτόν που πελέκαγε πέτρες - αγκωνάρια ή έκοβε ξύλα. Το επώνυμο απαντάται στην Κρήτη (περιοχή Πελεκάνο) και στην πόλη της Κέρκυρας ήδη το 1488. Eπίσης το 1504 ανευρίσκεται στις πηγές ναός του Αγίου Νικολάου, με τον προσδιορισμό «του Πελεκιώτη», στον οποίο κατά τα τέλη του 19^ου αι. βρέθηκαν καλυβίτες τάφοι με κεραμίδες, ρωμαϊκής μάλλον εποχής. Πέλεκας ονομαζόταν αρχαίο όρος στη Μικρά Ασία, αλλά και άλλα όρη σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Ο Άγιος Νικόλαος.

   Μερικά γνωστά επώνυμα του 16^ου και 17^ου αιώνα είναι τα εξής: Γαρνιάτης (1472), Φακιολάς, Καλούτζικος, Μαρτίνης, Μέριανος, Μέξας, Κονισπολιάτης, Σπαταλάς, Παντελιός, Βασιλάκης, Αρβανίτης, Μαυρογιάννης, Κρητικός, Γουλής, Πετρόπουλος, Φακιολάς, Τζαποκύριακας,  Μονόπολης, Αρώνης, Κόντης, Μπρεντάνος κλπ.

    Το 1583 το χωριό είχε 61 κατοίκους, το 1655 είχε 38 οικογένειες, το 1766 είχε 290 κατοίκους, το 1889 είχε 786, το 2001 είχε 565 κατοίκους και το 2011 είχε 612 κατοίκους. Αυτονόητο είναι πως η κύρια ασχολία των κατοίκων σχετίζεται με τουριστικά επαγγέλματα, τη ελαιοκομία, την αμπελουργία και τη γεωργία.

Η κομψή είσοδος του αρχοντικού του Προσαλέντη.

     Η εύφορη έκταση που απλώνεται ανατολικά του χωριού και μέχρι το λιβάδι του Ρόπα προσέλκυσε από πολύ νωρίς το ενδιαφέρον των κατά καιρούς τιμαριούχων  και αρχοντικών οικογενειών, όπως οι Μάρμορα, Πιέρη, Καποδίστρια, Μαρτσέλου, Φιομάχου, Χαλικιόπουλου, Προσαλέντη, Κοκκίνη, Μάικα, Βασιλά και άλλων.  Τότε οι  κάτοικοι του χωριού κράτησαν  τα  άγονα χτήματα στα υψώματα και αυτά στις παραθαλάσσιες περιοχές που φυσικά εκείνη την εποχή  δεν είχαν την παραμικρή αξία. Ως ενθυμήματα της εποχής των μεγάλων γαιοκτημόνων στην περιοχή του χωριού σώζονται επτά αρχοντικές κατοικίες - αγροικίες: Προσαλέντη, Βασιλά, Σταμούλη, Μούχα, Μπίζη, Βελιανίτη και Μιδέη - Πιέρη.

Η Υ.Θ. Οδηγήτρια.

     Το χωριό σήμερα κοσμείται από τις εξής εκκλησίες: Στο 8^ο χιλιόμ. του δρόμου για τον Πέλεκα, από την πόλη, στη θέση Μολόχη ή Πάσαρα, στο χώρο του παλιού αρχοντικού Βούλγαρη, την Υ.Θ. Ελεούσα ή Πλατυτέρα. Στην παλιά είσοδο του χωριού, προς τα βόρεια, την Υ.Θ. Κυρά Πλατυτέρα στον Ανήφορο (Νήφορο). Ναός ο οποίος είχε εγκαταλειφθεί από το 1787 και ανακαινίσθηκε εκ βάθρων το 2005.  Στην κάτω πλατεία του χωριού βρίσκεται ο ενοριακός ναός της Υ.Θ. Οδηγήτριας, ο οποίος ανεγέρθηκε το 1751.  Στην πάνω πλατεία του χωριού, πάνω στη στροφή για το θρόνο του Κάιζερ και το ηλιοβασίλεμα βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου & Αγίου Αντωνίου, προγενέστερος του 1504, γύρω από τον οποίο, στα τέλη του 19^ου αιώνα βρέθηκαν καλυβίτες τάφοι με κεραμίδες ρωμαϊκής εποχής. Δύο χιλιόμετρα περίπου έξω από τον Πέλεκα, στη θέση Βρωμολίμνη, απέναντι από τον Άγιο Ονούφριο, στην πλαγιά του λόφου Μελίσσι, βρίσκονται οι Άγιοι Ανάργυροι.  Απέναντι από την εκκλησία των Αγίων Αναργύρων βρίσκονται ο νέος (ανεγέρθηκε το 2005) και δίπλα ο παλιός ναός του Αγίου Ονουφρίου (του 16^ου αιώνα). Στην κορυφή του βουνού του Πέλεκα, κοντά στο παρατηρητήριο (θρόνο) του Κάϊζερ, στέκει ο μικρός ναός της  Υ.Θ. Ευαγγελίστριας, ο οποίος απαντάται εγγράφως το 1595 για πρώτη φορά, ως μοναστήρι.  Πάνω από την ομώνυμη παραλία, αξιόλογο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το μοναστήρι της Παναγίας Μυρτιώτισσας. Στην περιοχή υπάρχουν ακόμα δύο ξωκλήσια ο ναός του Αγίου Αθανασίου & Αγίου Σπυρίδωνος στο Μολόχη, τον οποίο ίδρυσε ο αείμνηστος παπά Αθανάσιος Τσίτσας το 1977, εντός του κτήματός του, και ο ναός της  Υ.Θ. Λαμποβίτισσας (ή Γενέθλιο της Θεοτόκου), ο οποίος βρίσκεται  στο αρχοντικό Μιδέη – Πέρρη.

Ο γνωστός και μη εξαιρετέος θρόνος του Κάιζερ.

   Το θεϊκό σημείο που είναι φωλιασμένο το χωριό του Πέλεκα με τις ανυπέρβλητες φυσικές ομορφιές και την αξέχαστη πανοραμική θέα, διάλεξαν για εξοχικό ησυχαστήριο τους αυτοκράτορες και βασιλιάδες, πρίγκιπες και πριγκίπισσες όπως η αυτοκράτειρα Σίσσυ της Αυστρίας, ο βασιλιάς Γεώργιος Α’ και ο τελευταίος Γερμανός Κάιζερ, Γουλιέλμος Β’, που έχτισε το 1908 παρατηρητήριο, αποκαλούμενο «θρόνος του Κάιζερ», ο οποίος μάλιστα διέμενε στο νοικιασμένο από το Γερμανικό Προξενείο της Κέρκυρας, αρχοντικό του Μούχα (1910-1913). Όμως και μεγάλοι καλλιτέχνες όπως ο Παύλος Προσαλέντης και ο Διονύσιος Σολωμός στον Πέλεκα διάλεξαν να πάρουν το αναζωογονητικό ελιξίριο της φύσης και να εμπνευστούν από αυτό το μοναδικό περιβάλλον, τα σπουδαία έργα τους.

Μια ακόμη "bella vista".

   Το μαγευτικό τοπίο του Πέλεκα συμπληρώνουν κάποιες από τις δημοφιλέστερες κερκυραϊκές αμμουδιές, γνωστές στα πέρατα του κόσμου για την χρυσαφένια ψιλή άμμο όπως η Γλυφάδα, ο Κοντογιαλός και η Μυρτιώτισσα.

Στις αμμουδιές της Μυρτιώτισσας.

   Πόλος έλξης  όμως έχει γίνει ο Πέλεκας και για το υπέροχο ηλιοβασίλεμα, όπου χιλιάδες επισκέπτες εκστασιασμένοι, απολαμβάνουν την ένωση ουρανού και θάλασσας, παρακολουθώντας τις χρυσές ηλιαχτίδες σιγά – σιγά να βυθίζονται στο απέραντο γαλάζιο του Ιονίου.
    Από ένα τόσο ξεχωριστό τόπο δεν λείπουν ασφαλώς οι παραδοσιακές εκδηλώσεις θρησκευτικού και πολιτιστικού περιεχομένου που πραγματοποιούν κάθε χρόνο ο δραστήριος πολιτιστικός σύλλογος σε συνεργασία με το εκκλησιαστικό συμβούλιο. Το κεντρικό πανηγύρι του χωριού, της Παναγίας της Οδηγήτριας, διεξάγεται στις 22 – 23 Αυγούστου. Άλλο γνωστό πανηγύρι είναι αυτό της Παναγίας της Μυρτιώτισσας στις 24 Σεπτεμβρίου και του Αγίου Ονουφρίου στις 12 Ιουνίου. Πολλές ακόμα εκδηλώσεις συμπληρώνουν  το πολιτιστικό ημερολόγιο δράσεων, οι οποίες διεξάγονται κυρίως Ιούλιο και Αύγουστο.

   Μην παραλείψουμε να σημειώσουμε επίσης, πως στην περιοχή λειτουργεί και Μουσείο παραδοσιακών ελληνικών ενδυμασιών και κερκυραϊκής μουσικής.

Ο φημισμένος Κοντογιαλός.

      Θα ήταν πλεονασμός να σημειώσουμε τις σύγχρονες τουριστικές εγκαταστάσεις και αθλοπαιδιές, τα ξενοδοχεία, τα ενοικιαζόμενα δωμάτια, τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, το γήπεδο γκολφ και άλλα.

Όψη του Πέλεκα εκ Βαρυπατάδων.

     Τελικά, φυσικά και δεν είναι τυχαίο  που η περιοχή έχει καταστεί εδώ  και χρόνια πόλος έλξης δεκάδων χιλιάδων τουριστών, αποτελώντας διαχρονικά τη σίγουρη διαφυγή από την κοπιώδη καθημερινότητα προσφέροντας στιγμές ξεγνοιασιάς και ανακούφισης για τον σύγχρονο άνθρωπο της πόλης.

Γεράσιμος Δημουλάς

Πηγές 
· Κόλλας Χαρίλαος, Η νήσος των Κορυφών τον 16^ο αιώνα - Από μαρτυρίες του Ιστορικού Αρχείου Κέρκυρας, τομ. Α’, Κέρκυρα 1994.

· Πιέρης Γιάννης, Εκκλησίες και ξωκλήσια του Πέλεκα, εκδ. Ιερός Ναός Υ.Θ. Οδηγήτριας Πέλεκα, Κέρκυρα 2004.
· Καραμούτσος Κωνσταντίνος, Κερκυραϊκές αρχοντικές αγροικίες Δήμου Παρελείων, Κέρκυρα 2006.
· Ασπιώτης Νίκος, Διοικητικοί και αυτοδιοικητικοί θεσμοί στην Κέρκυρα, πρόσωπα και γεγονότα (1817-1951), Κέρκυρα 2009.
· Δημουλάς Γεράσιμος, Απ' όπου χαράζει ως όπου βυθά. Εκδόσεις Αλκίνοος, Κέρκυρα 2011.